Framhalds úttekt úr Mannkynsögu 1789-1848 eftir Jón Guðnason

Bls. 297-300. Um lögmál mannfjölda eftir Tómas Róbert Malthus 1776-1834 kom út 1798. Þar setur hann fram þá kenningu, að fólksfjöldinn muni vaxa hraðar en matvælaframleiðslan. Stór hluti mannkyns væri þess vegna dæmdur til fátæktar og hungurs. Malthus hélt því fram að þetta vandamál væri frekar líffræðilegt en hagfræðilegt og fátæklingarnir gætu engum öðrum kennt um hlutskipti sitt en sjálfum sér og þeirri tilhneigingu sinni að auka kyn sitt svo ört, að matvælaframleiðslan hefði ekki við. -- En úr því að svo væri gripi náttúran til sinna ráða og fækkaði mannfólkinu með styrjöldum, drepsóttum og hungursneyð. Samkvæmt skoðun Malthusar var fátækt og neyð náttúrulögmál, sem ekki yrði umflúið. -- Klassíska hagfræðin þeirra Adams Smiths 1723-1790 með Auðlegð þjóðanna, Malthusar og Ricardos náði hámarki með kenningum þess síðastnefnda Davíðs Ricardos 1772-1823. Þar birti hann í bókinni Pólitísk hagfræði 1817 og fetar þar í fótspor Adams Smiths, en hann eykur við og skýrirýmislegt á annan veg enda hafði iðnbyltingin gerbreytt mörgu frá því Auðlegð þjóðanna kom út. Merkasta framlag Ricardos voru kenningarnar um skiptingu þjóðartekna og verðmætiskenning hans. Hann kvað þjóðartekjurnar skiptast í þrennt: rentur af jarðeign, laun fyrir vinnu og ágóða af fjármagni. -- Kenning Ricardos um kaupgjald til verkafólks var sú, að vegna fjölgunar þess gætu launin aldrei farip mikið hærra en nægði fyrir nauðþurftum. Þessi þurftarlaun voru náttúrulegt verð á vinnu og voru það járnhörð lög. -- Adam Smith, Malthus og Ricardo lögðu grundvöllinn að hinni klassísku hagfræði, en hún var að þeirra áliti vísindagrein sem skýrði frá þeim lögmálum sem ríktu í atvinnulífinu , og þeir töldu sig hafa fundið og skýrt ýmsa þætti atvinnulífsins með lögmálum um frjálsa samkeppni, sérhagsmunahvötina, framboð og eftirspurn, mannfjölda, verklaun, rentu og alþjóðaviðskipti. Hinir klassísku hagfræðingar lögðu mikla áherslu á, að þessum lögmálum væri hlýtt, því að sú væri leiðin til farsældar. Þessi borgaralega hagspeki, sem framan af krufði og kannaði atvinnulífið rækilega, snerist smá saman upp í vörn fyrir auðvaldsþjóðfélagið, sem sætti sífellt harðari gagnrýni af hálfu sósíalista og stjórnleysingja.

Flétta

Dans lita, ljóss og tóna. Íslenskt mál. Þar næst, næst síðast ekki þar síðast; þær skúrirnar ekki þeir; eignafallsfælni, skriplar á skötu hefur e.t.v. eitthvað með kvótakerfið að gera. Spænska Harlem Monu Lisu. Carlos Santana. Hertar píkur til þerris á sjónminjasafni. Gimbill eftir götu rann / hvergi sína móður fann / þá jarmaði hann.