13.7 miljarðar ára

   Alheimurinn er talinn nær 13.7 miljarða ára gamall. Líf á jörinni kviknaði fyrir a.m.k. 3.7 miljörðum ára. Alls ekki er óliíklegt að nútímafrumur beri enn ýmis merki hinnar fyrstu eiginlegu frumu og síðustu forvera hennar í frumsúpunni. Voru efnaskipti undanfari erfðaefnis í upprunasögu lífsins! Tilkoma kjarnasýrukeðja á frumjörð nálgast kraftaverk RNA, hvati efnahvarfa, prótímsmíða, DNA minnissameind. Ensím. Gjáin milli lifandi og lífvana er dýpri en svo, að hægt sé með góðu móti að gera sér annað eins í hugarlund.
Kollekta, söngur, strengleikar, gleði.
Amónósýrur, metan, vetni, vatnsgufur, eldingar, hitapollar, m.a. í fjöruborði, lífrænar sameindir, útfjólubláir geislar, blóðrauðagen, alfa, beta, vélvirkni efnaferla, stökkbreytingar, þróun, líf. Þá slímáll vítt um sæinn svamm, og hryggdýr, fiskar, uns sum skriðu á land upp, í grasgarðinn, efldust, stigu upp úr óminni til meðvitundar um heim og geim.

Skepnan öll er skyld að falla
skapari minn, fyrir ásjón þinni.

Lilja, Eysteins munks Ásgrímssonar.
Ave María, gratia plena, dominus tecum; og lausnarinn sæti, Dominus noster, jafnt í skorti sem fullri gnægð. Amen!
Varðar mest til allra orða
undirstaðan sé réttleg fundin,
eigi glögg þó edduregla
undan hljóti að víkja stundum.
Lilja.
Talið er að síðasti sameiginlegi forfaðir manna og simpansa hafi verið uppi fyrir 4.6 til 6.2 miljónum ára og að 6.2 til 8.4 miljón ár séu síðan við skildum við górillurnar. Vagga mannkyns er álitin vera Olduvai-gljúfrið á Serengeti -sléttunni í Tansaníu. Homo erectus er frændi en ekki forfaðir homo sapiens. H. sapiens er eina eftirlifandi manntegundin.
Síðustu leifar Neanderdalsmanna er 30 þúsund ára gamlar. Þeir höfðu stærri heila en við. E.t.v. er skorti á mótstöðu gegn alvarlegu inflúensuafbrigði um að kenna að þeir dóu út. Eter, loft,vatn, jörð, steinefni, myglusveppir, fléttur, jurtir, runnar, tré, viðkvæmar plöntur, smáhveljur, ormar, skordýr, skelfiskar, sniglar, eðlur, sæsnákar, álar, fiskar, flugfiskar, sjófuglar, fuglar, strútur, leðurblökur, spendýr, apar, menn.

Sjá Arfleifð Darwins. Hið íslenska bókmenntafélag. 2010