Tröllin í fjöllunum

STÓRIÐJU- og virkjunarsinnar láta um þessar mundir ljós sitt skína. Helst þyrfti, ef vel ætti að vera, einhvern jafnoka þeirra til svara, ef til vill gamla kommúnista sem trúðu á stóriðju af gildum ástæðum. Þeir gerðu þessu skil.


Virkjunarsinnar gera sér enga grein fyrir hvers virði ósnortnar víðáttur og náttúra Íslands er, verður og mun verða komandi kynslóðum. Hefur þeim þar hrapallega skjöplast í sinni díalektísku efnishyggju. Í nýlegri grein er viðruð knýjandi nauðsyn þess að afla orku til álframleiðslu úr íslenskri náttúru og áhyggjum er lýst af útblæstri koltvíildis og gróðurhúsaáhrifum vítt um heim.

Ísland gæti aldrei útvegað rafmagn nema sem svarar til sólarhringseyðslu einnar meðalstórrar borgar í útlöndum. Að teknu tilliti til þess er ljóst að skyldur okkar hvað varðar mengunarvarnir heimsins væru örugglega dyggilegar ræktar með eitthvað hóflegri framkvæmdagleði hér innanlands í þágu orkufreks iðnaðar. Það er ærið að verja.

Jarðsögulega séð lifum við á einu af fáum heldur skammæjum hlýskeiðum ísaldar, hlýskeiði, sem hófst fyrir u.þ.b. 10.000 árum. Þrátt fyrir hitasveiflur hefur að jafnaði loftslag farið kólnandi, og stefnir í nýtt jökulskeið. Hvar var Vatnajökullinn okkar um Krists burð, Klofajökull um landnám?

Gróðurhúsaáhrifin svokölluðu eru langt í frá nokkurs staðar örugg í hendi, ekki fremur en flugið fyrir daga Wright-bræðra. Allir færustu vísindamenn höfðu sannað, að ekki væri hægt að fljúga en samt var flogið. Samkvæmt öllum tiltækum útreikningum getur býflugan ekki flogið þó svo hún fljúgi.

Allt það vetni sem losnar við olíuvinnslu fær óhindrað að stíga út í bláinn en jarðgasið sem líka leggst til við olíuvinnsluna er nýtt til raforkuframleiðslu. Það væri langtum nærtækari orkugjafi til að knýja áfram stóriðjuver en árnar íslensku, ætti a.m.k. að vera það í hugum Íslendinga. Nema menn hyggist ganga leiðina á enda hér á landi.

Hversu langt hyggjast menn ganga í virkjunarefnum, ríkisvaldið í gróðavoninni og tækjasalnum á fjölmenningarlullinu? Áður en svar fæst við því fyrir fullt og fast: Er ekki örugglega einhver haldbær samanburður til á mengandi útblæstri eldgosa, hverasvæðanna íslensku, alls vélaflota heimsins, kyntra kolaelda og kýrrassa? Ætli Sankti Helena hafi ekki spúð meira af gróðurhúsalofttegundum út í gufuhvolfið hér um árið en allir mengunarvaldar jarðar samanlagt þann tíma sem gosið stóð og ívið betur.

Frá því að ísöld hófst, fyrir meira en tveimur milljónum ára, hafa skipst á hlýskeið, ærið skammæ, og langvarandi jökulskeið. Betur væri látið ógert að réttlæta mjög svo hæpna sóðavæðingu landsins sem knúin er fram þessi misserin af djöfulmóði, studd ódýrum rökum á kostnað hrífandi náttúru okkar unga, fagra og viðkvæma lands.

Jóhann Faust

Skal í ábataskyni í eitt skipti fyrir öll ímynd á markaði leysa af hólmi helgun stundanna?

 

Hver ert þú Doktor Jóhann (G) Faust? Hverjir eru þeir ellimóðu fallusdýrkendur, Vanaættar, sem gægjast undan þínu brekáni? Kynikear, hedónistar, stóumenn o.fl.. Hver er hún grýtan skjallhrein og kærir sig kollótta, nú lætur sér í léttu rúmi liggja en lætur sér annt um hverslags hljóma í því dramatíska tómarúmi, sem hún ein fyllir unaði? Jóhann, nú eða Georg. Faust! Verkknáir áar þínir og eftirkomendur sumir höfðu, að því er margir hafa talið, sósíalískt hjartalag. Allir með sál, (un pétite). Og tröllauknir í list sinni og allt liggur hundflatt fyrir í okkar rægsnisveröld hálf- málvana vitundar, sljórra Vana og vætta og demóna. Jóhann minn Faust! Nafni þinn, Manikeinn, spjallvinur Ágústínusar kirkjuföður í hinum forna magíska heimi sálarháskans. Eftir þinni bók er mönnum allt mögulegt þessa lífs, allt leyfilegt í eigin ábataskini og allt er falt og allt er hægt og gildir tilvísunarlaust eftir þinn dag í óeirnum heimi gleðimanna og kvenna vorra tíma.
Væri ekki ef til vill ráð að grafa til rótanna og uppfæra leikrit Marlowes, Faust í íslenzku leikhúsi og vekja með því athygli á sjónarspili og háska okkar tæknivæddu tíma á þínu byggða bóli.
Að lokum kallinn minn. Hverju svaraði Pétur postuli þernunum í forgarði æðstaprestsins, einhverju sem e.t.v. særir ímynd þína og þinna? Hvar leitar þú loks frjáls skjóls ef ekki hjá rósinni þeirri rauðu þú manst, þessari í hnappagatinu.

Kveðja, Spjallvinur.


P.S. Sjá: The Faust Myth

Religion and the Rise of Representation.

Höf. Daniel Hawkes, útg. Palgrave Macmillan 2007

BÚNAÐARBÁLKUR

Í óspurðum fréttum við aldarupphaf á nýju árþúsundi: Niðurgreidd matvara, ávöxtur jarðar,
fjölþjóðlegra stórframleiðenda, ríkisstjórna, fjárfesta, hrekur snauða bændur, þó háða markaði, á
vonarvöl unnvörpum í krafti alþjóðlegra viðskiptasamninga.
Frjáls vilji, skammætt sekúndubrot, heimur postmodern, afdankaður, ultraliberal og biotekniskur;
hindranir í vegi, handaverk sjálfala leysingja, engum háðir en óræðum heimi bundnir, mildi, miskunn sama hvað handaverkunum líður, skynsemismælgi, frekjulátum, stauti og vitleysu.
Hver stígur bensínið í botn á fyrsta gíri? Gæðablóðið margfrægða, grimmdarseggirnir rökheldu,
bjartsýnisafglaparnir skinhelgu, trúðar tíðarandans, leiksoppar kulnandi vitundar, flöktandi líkt
og flugnager ofar rjúkandi skít á daunillri gröf. “Sturlan heims er eigi létt í leiki / lögmál bindur
en leysir peningurinn bleiki.” (Skáld-Sveinn.)

2000 logos

Forrit undirstöðuefna lífsins,

kolefnissambandanna,

kviknaði á fyrsta sekúndubroti

stórahvells- fyrir handan í

eilífðinni, utan ramma þróunarinnar,

þungamálmsbendunnar- líf;

gjafmildi Guðs, Agnus Dei,

arabískar tölur og fuglinn Fönix,

sem svo fimlega hnitaði flugið bládimma nótt,

líkt og svalan forðum í sóknum Beda prests,

upp undir rökkvaða hvelfingu

í víðum sal, hvar ljós frá logandi kyndlum,

og hægur þytur lýsti hálfluktri gátt, heim,

út í glómuldan sorta.                        

 

 

Varðandi upphaf lífs og þróunar, hvað líður efasemdum efahyggjumannsins og

 dómgreind í allri óvissunni,  ef staðreyndir og vísbendingar benda eindregið

út fyrir upphaf sitt, til glætu, trúar, þess vegna vonar - sitji hann

áfram við sinn keip, flíki frjálsu vali?   Hvað nefnist afbrigðið, döngunarleysi,

sérhlífni, léttúð, fordómar, vingl ? Hefur verið sannað vísindalega hvort býflugan

geti flogið?  Ef ekki, hvað gerir býflugan þá? Ber bagga skoplítinn.

 

 

          Tónmál í skógi

 Kyrjaði horskur

í haldi erfðafjenda

heitingar og níð

þá blóðgir bútuðu 

hal frá beini og

átu lifandi.

 

Tvílráðir heita á

hver veit svo gjörla,

og yfrið þiggur

dátt áður döggfall

drýpur undir rauðann

og jörð tinar.

 

             1789

  Franska byltingin, Marquis de Sade, Justine, Jean Jeaney, allt nýjasta nýtt í

samhengi hluta og lita; og enn blundar í vitund vorri einokunarréttur róttækra

byltingarsinna á aftökum og mannvígum, hjá friðardúfunni, í bakgarði kratanna,

þeirra friðelskenda allra, sem helst vilja eigna sér, öllum spjátrungum lostans

til bóta, manngæskuna með húð og hári, stórum staf, í síkvikum maraþonumræðum

 og leiða eiga í ljós faglegu sjónarmiðin, hinn endanlega dóm.                                        

L´Etat c´est moi er haft  eftir Loðvíki XIV  Frakkakonungi (1638-1715). Frá því þessi stóru orð ríkis og réttar féllu hefur (sjá Alexis de Toqueville) saga stéttarþinga, fumburðarréttar,  pósitífs paternalisma, erfðafestu

á landi  verð skráð og  femínistar nútímans hafa  út úr neyð  bæði sporðrennt og tönnlast á.

Svo hjálpi oss. 

 

 

 

Drög án titils

Fósturlandsins freyja, fram í heiðanna ró, spegill,
brák undan svarta bakkanum, fram af eyraroddanum.
Ómar í þögn, norðan Vatnajökuls. Magadansinn í
Seðlabankanum og sjússar telst risna í bókhaldi,sem
og gýligjafir Landsvirkjunar, líttforfrömuðum og
óhörðnuðum til bóta.
Gefi að málefni, heiðarleiki, smekkur og réttsýni
þingmanna, að bestu manna yfirsýn fái aukið hróður
þings og þjóðar. Illir þykja oss allir
þeir fuglar, sem í sitt hreiður skíta.

Stray Cat Blues

Þegar bliku dró á skin stjarnanna höfðu þreytumerkin gert vart við sig.
Það er lognkyrrt um ljósaskipti.
Og austan við sól og sunnan við mána þyrlaðist leifur leiðarstjörnunnar með örlög allra upp í innhverfan rosabaug sinn.
Eins og vald þeirra örlaga nærist leiðarljós sporbrautanna á staðfestu sinni einni saman í ferskvatnsdropum lofthjúpsins.
Að baki öllu blaktir skýlaus krafa á hyldýpi hyldjúpanna eins og demants- fægður augasteinn, flöktandi innst í iðu ljósvakans, á innlánsvöxtum.
Allt skal lúta í lægra haldi fyrir ljúfu sinni, sólinni; ellegar taumlausu hörkuglotti vaxandi tungls, sem lýsir rykfalli regnbogans af fjarlægri ströndu með aðfallsöldunni í eldfyssandi glirnur urðarkattarins.

Úr heima í héraði nýr glæpur. Frá 1979.

Loftslagssveiflur, varmaflæði

MILANKOVITCH (1879–1958) var júgóslavneskur stjörnufræðingur, sem setti fram kenningu 1930 um orsakir ísalda. Kenningin mætti andstöðu í fyrstu en öðlaðist trausta viðurkenningu. Orsakir ísalda skýrir hann út frá breytingum á braut og möndulhalla jarðar. Hann sýndi fram á að breyting í sólgeislun á heimskautasvæðin gæti valdið umtalsverðum loftslagsbreytingum.

Sólgeislun á heimskautin er einkum háð þremur þáttum, sem hver um sig sveiflast með reglubundnum hætti samt óháð hver öðrum. Þessir þættir eru möndulhalli jarðar (40 þús. ára sveifla), möndulstefna jarðar (20 þús. ára sveifla) og lögun á sporbraut jarðar (100 þús. ára sveifla). Séu þessir þættir lesnir saman koma í ljós tímabil, þegar geislun á heimskautasvæðin er ýmist lítil (jökulskeið) eða mikil (hlýskeið). Þessar sveiflur í geislun (sólgeislar, gammageislar) sýna fram á skiptingu ísaldar, sem stendur raunar enn, í kuldaskeið og hlýskeið. (Sjá – Milancovitch-sveifla – í Íslenskri alfræðiorðabók Arnars og Örlygs).

Á okkur hafa dunið linnulítið um langt árabil vátíðindi úr fréttum. Hagvexti, framförum, vísindum og tækni yfirþjóðlegra fyrirtækja er m.a. haldið við á brennslu kolefnistvíildis. Hagvaxtarskrúfan mun aldrei stansa fyrr en hún er ekki lengur fær um að snúast af eigin rammleik. Erum við ekki á leið út í geim til að tryggja áfram hagvöxt og framfarir sem upphófust í lok miðalda þegar renaissansinum lauk og rókókóið tók við? Vísindabyltingin hófst í Evrópu. Fréttir herma að jörðin stynji undan fargi. Gyðjan lætur vita af valdi sínu.

Framfaragoðsögnin kom út á bók í ritröð Lærdómsrita Bókmenntafélagsins 2003 í afar læsilegri þýðingu Þorleifs Haukssonar. Höfundur hennar er finnskur vísindaheimspekingur, Georg Henrik von Wright. Ég gríp niður í bókinni og endursegi að hluta.

Bruntland-skýrslan lagði á sínum tíma áherslu á hugtakið "sjálfbær þróun". Draga ber úr orkunotkun og bruðli. Þessar ráðstafanir eru nauðsynlegar, ekki aðeins með tilliti til framtíðarhagsmuna iðnríkjanna, heldur einnig til að koma í veg fyrir, að hinir fátæku hlutar heims sökkvi dýpra ofan í það volæði, sem vex dag frá degi í bókstaflegum skilningi, þ.e.a.s. ekki aðeins í samanburði við ríku þjóðirnar.

Hins vegar er gert ráð fyrir að hagvöxtur í iðnríkjunum aukist, lífskjörin versni ekki heldur batni fremur, ef mögulegt er. Önnur hagvaxtarröksemd gengur út frá því að rætur bölsins felist í gríðarlegri fólksfjölgun. Hagvöxtur sé leið til að ráða bót á fátæktinni. Ef lífskjörin verði bætt stöðvist offjölgun fólks – það sýni fordæmi iðnríkjanna.

Skammsýni þessarar röksemdafærslu felst í þeirri óorðuðu hugmynd að nægur tími sé til að láta fólksfjölgunina hafa hemil á sjálfri sér. Þessi hugsun finnst mér fráleit, segir Von Wright. Að minnsta kosti sé þörf á að ræða hana í stað þess að slá henni fastri án umræðu. Ef hinum fátæku, þ.e.a.s. fjórum fimmtu hlutum mannkyns væri lyft, þó ekki væri nema í námunda við það stig efnislegra gæða, sem íbúar ríku landanna njóta að meðaltali, með allri þeirri notkun á orku og hráefnum sem það fæli í sér mundi jörðin væntanlega ekki þola álagið.

Von Wright þekkir ekki eina einustu alvarlegu, hvað þá sannfærandi röksemd fyrir möguleika ævarandi hagvaxtar. Við íbúar iðnríkjanna verðum einfaldlega að sætta okkur við meiri hlutfallslega fátækt til að hin vaxandi togstreita milli iðnaðar- og þróunarríkja og á milli hástétta-og lágstéttafólks í iðnríkjunum komi ekki aðstæðum á hnettinum í algert uppnám. Framfaragoðsögn nútímahyggjunnar er sú hugmynd að manninum og samfélagi hans muni vegna betur ef þau eru frjáls af því að fylgja þeirri meginreglu Kants að treysta á skynsemina í stað kennivalds. Og ef hugmyndir nútímahyggjunnar fela í sér að ekki sé til neinn hlutlægur mælikvarði á hvað séu gæði eða gildi er trúin á framfarir, hagvöxt, lýðræði, tækni og vísindi aðeins kredda samkvæmt upplýstri hugsun.

Von Wright segir enn fremur: Verðmætum eða gildum hefur verið úthýst af sviði skynseminnar og á sama hátt hefur skynsamlegri hugsun verið útrýmt af sviði gildismats. Hóflaus efahyggja gagnvart verðmætum hefur leitt til gildisafneitunar og ýkt trú á vald skynseminnar hefur ýtt undir vísindalega bókstafstrú, gildistóm.

Heimshamförum fyrri tíma var ekki hrundið af stað af tegundum, sem stefndu eigin tilverugrundvelli í hættu, heldur af ytri öflum, sem enginn gat ráðið við. Það sem einkennir núverandi aðstæður er það að ógnunin við framtíðartilveru mannsins er særð fram af honum sjálfum.

Út frá þessari staðreynd má greina veika von. Ef maðurinn er ógnun við sjálfan sig getur hann hugsanlega bjargað sjálfum sér og sínum með því að grípa til viðeigandi aðgerða eða breyta lífsháttum sínum. Forsenda þess er að sjálfsöðu að náttúrulögmálin hafi ekki þegar gert það of seint fyrir manninn að stöðva þau eyðingarferli, sem hann sjálfur hefur hrundið af stað, sjálfum sér til dundurs.

Njótið heil. Í guðs friði.

Höfundur er verkamaður.