Hnattvæðing og vextir. Kvíavillur, festum stultorum, guðdómleg vitleysa

Hugtökin alþjóðavæðing og hnattvæðing hafa líka merkingu í vitund manna, segja óljósa sögu um flæði fjármagns og vöru, sem skolar á fjörur hjá lánadrottnum og skuldurum í bönkum, sem nokkurs mega sín. Og sumir þykjast stórum af. Hverjir mega sín meira, fátækir og hverjir minna, ríkir, hverjir einskis? Hver var Mammon, Don Juan, Faust, Shelley og þeirra nótar? Hver erum við, hver eru þið? Hvorum fjölgar meir, hvers vegna og stórum meir? Hvað með vinnuaflið, fjárfestingar, vexti? Hversu hratt er bossum dillað, og sumum vel, í þriðja heiminum?

Fólk, sem flytur nauðugt búferlum sakir óstands og örbirgðar heimafyrir á fyrst og fremst rétt á leiðréttingu mála í eigin ranni. Þeir sem nokkurs mega sín sýni því verðugan sóma. Hópar fólks á Vesturlöndum, lifir ofar skýjum, í heimi menningar og lista, telur einhvern ágætastan kost nú um stundir, að allir sem erfiði og þunga eru hlaðnir í hrjáðum byggðum heims, flykkist að heiman til okkar að sprella með skuldlausir, skuldugir. Ættland okkar allra er eitt og öllum skal lærast bæði fljótt og vel að gera góðan róm að öllu sem vert er. Það var ok. Blessi ykkur.

Okur eða fundið fé?

Á Íslandi sér landstjórnin og þeirra grósseralið sínum gróða best borgið í verksmiðjutogurum (hruni byggðanna), verksmiðjulandbúnaði (spítalafæði), hagræðingu (fákeppni, einokun), rándýrum vatnsaflsvirkjunum og stórvafasamri stóriðju (kvótabetli á alþjóðaþingum, langtíma mengun, háu útsöluverði á rafmagni til innanlandsnota og stórfelldri hækkun landskulda, stuldi á lífeyrissjóðum landsmanna í áhættufyrirtæki o.fl. o.fl.).

Menntun, mannauður, upplýsingaflæði og markaðssetning glymur látlaust í eyrum. Og skrjáfar í dýrafitu, fíkniefnum, grófu brauði, unaði og ofbeldi og brjáluðu kynlífi? Og nú síðast ættleiðingu marglitra barna. Varla þó til þess eins að auka á fjölbreytni og skemmtilegheit. Rammstein.

Þjóðlendufrumvarp þessarar ríkisstjórnar og fylgnin við kvótakerfið, sala á eignum almennings í hendur spekúlanta, sem stunda sitt glingrum prang á sama hengifluginu og þeir fáu útvöldu, sem greiða álitlegar fúlgur í leynilega kosningasjóði stjórnmálaflokkanna; allt dregur þetta dám af velþekktu ítölsku gróðagengi, mafíunni. Barist er fyrir lífi og frelsi ef í nauðirnar rekur af fullri óbilgirni eins og sjá má í niðursoðnum bíómyndum.

Á Íslandi virðist allt slétt og fellt á yfirborðinu, allir léttir og kátir á frjálsu fjölmiðlunum, sem og á þeim ríkisrekna, uppflosnaðir, taglhnýttir en frjálslegir í fasi, sínir eigin harðstjórar. "Ljótur kom mér í móti/ melluvinur úr helli" kvað Grettir norður í Kinn. Það grær undan haftinu, segir á öðrum stað. Þeir sem eru á leið í snöruna, hvort heldur er til sjávar eða sveita, geta tekið krókinn fyrir kelduna og unnið sinn hlut, steypist sitjandi stjórn í fúlan pytt. Blásum af stjórnarstefnuna.

Opið bréf til stjórnar lífeyrissjóðs Framsýnar

ÉG UNDIRRITAÐUR mótmæli því harðlega fyrir hönd minna félaga, að sjóðstjórnin gíni við gýligjöfum og vogi sér að veðja lögbundnum lífeyrissparnaði félagsmanna á hæpinn vonarpening álspekúlanta, í stað þess að byggja þeim óheillaskepnum út. 

Hverjum ætlar íslenska ríkið og formaður iðnaðarnefndar, dýrðarmaðurinn Hjálmar Árnason, að tryggja ágóða af áli úr Reyðarfirði? Væntanlega þeim sem borga niður lán og vexti ríkissjóðs, sem bæði fljúga hátt og víða, þeim sömu og kjósa munu hann á þing undirokaðir af heimsku. Hversu þungt, hversu leynt og hversu víða munu álögur dreifast á íslenskt athafnalíf, neytendur og skattþegna þegar um baktryggða framkvæmd á borð við virkjanir jökulánna austanlands er vélað? Hvað ef t.d. Rússarnir tækajavæddu áliðnaðinn hjá sér með aðstoð Hydro? Ríkisstjórn Íslands auglýsir um þessar mundir dýrasta virkjunarkostinn á Íslandi vænlegt gróðafyrirtæki. Gróðavænlegt fyrir hverja? Fjárfestana? Þá sem borga upp ríkisábyrgðina á verkinu og vextina, greiða niður rafmagnið til áliðjunnar? Marar fundið fé í laumusjóði stjórnmálaflokkanna í hálfu kafi á flúðum skolvatnsins, sem ofan flýtur af fjöllum? Hvað um ágóða verktakanna, höfuðskepnuna ríkissjóð, bráð framsóknaíhaldsins; hvað líður hégómadýrð þeirra, sem nurla á kostnað samborgara sinna í skjóli þrælknosaðrar ríkisábyrgðar? Hvað með þá, sem níða í sundur hjá sér heimatorfuna, Austfirðinga, kjósendur Halldórs Ásgrímssonar? Ætlar ríkisvaldið íslenska að hleypa fram ófyrirleitnustu spekúlöntum athafnalífsins og forframa líkt og tíðkast hefur í Japan og á Sikiley?

Er mál að linni.

Þjóðerni

ÞJÓÐERNISKENND er hverjum manni í blóð borin. Hún lýsir sér í fleiru en ætt og uppruna. Land, þjóð og tunga / þrenning sönn og ein, kvað Snorri Hjartarson. Ættjarðarást er eðlislæg kennd, sem hvorki verður rakin til óhlutbundinna hugtaka né ótal mögulegra útlistana á þeim. Hún er hluti af uppeldi hverrar manneskju.

Íslendingar hafa ekki haldið sjálfir úti her til eigin uppihalds. Þeim hafa dugað snapir til góðra verka. Hluti þjóðarinnar hefur að vísu korrað upp undir öld friðarsöng til dýrðar fullkomnu heimsskipulagi hins göfuga villimanns, en hefur jafnframt liðið þungan af blygðun og skömm yfir vonsku manna í hinum vestræna heimi.

Þeir, sem hvað hæst lofuðu sovétfriðinn forðum tíð, boða margir hverjir nú um stundir óheftan sóðaskap og linku í málfarsefnum. Til þess að örvitar, sem ekki geta tjáð sig um neitt sem máli skiptir af neinu viti, engan veginn, hljóti sama rétt og hver annar til að fullt mark sé á þeim tekið. Helst í víðómi, hugstola á öldum ljósvakans líkt og smámellur í klóm hórmangara.

Frumstæður ótti við þjóðernið og skömm leiðir til þess að armingjar margir leita síns friðar í da-da og nihil, poppi eða súrríl, imbisílsku klámsulli, póststrúktúralisma eða bara í einhverju geysimenningarlegu, rápandi á Netinu, stunda vídeógláp, bíóráp, trantaralýður, bullandi og blaðrandi, landinn, í sínu einkennilega ástarhaturssambandi við heimsveldið í vestri, sem stendur vopnaðan vörð um þegna og lýðræðislega kjörna stjórnarherra hér á ættlandinu góða. Ekki skal því slegið föstu, að kynslóðir Íslendinga, sem nú eru á dögum, valdi því hlutskipti, sem þjóðin á skilið. Þar skilur með feigum og ófeigum, að við erum frjáls.

Íslenskukunnátta Taílendinga og Víetnama, sem hér eru búsettir, hefur m.a. óvænt gert þeim kleift að tala saman. Maður skyldi ætla að við Íslendingar ættum þær skyldur við okkur sjálf að halda málkennd okkar lifandi, vakandi. Ætla má að uppeldi okkar og dómar fari saman í þessum efnum án tillits til þjóðernis.

Spurningar til hagfræðinga og stjórnmálamanna

NOKKRAR spurningar til óljúgfróðra stjórnmálamanna og sérfræðinga þeirra, en vonandi verður skrifstofuhald stjórnsýslunnar einkavætt, ekki veitir af að hagræða, ásamt skólum og fleiru álitlegu utan við sjúkratryggingakerfi ríkisins. Hvetjum til aukinnar samkeppni í raforkugeiranum og burt með einokunina. Frjálsar veiðar smábáta á víkum og flóum út á tíu mílur. Bú er landstólpi.
Þekkilegri skattastefnu

Hversu stór er rafmagnsframleiðslugeta Íslands miðað við orkuþörf einstakra borga, ríkja eða héraða í Evrópu, Ameríku eða Ástralíu? Hverju munar, að skattgreiðendur skuli vera ívið fleiri í Venezúela en á Íslandi, þegar þar kemur að borga niður rafmagn til stóriðju og afborganir af framkvæmdalánum vegna orkuveranna ásamt vöxtum og vaxtavöxtum? Hversu stór hluti eru skuldir Landsvirkjunar af heildarskuldum Íslendinga við útlönd? Um það bil helmingur? Hverjir borga niður þessi geysilegu lán, auk þess að greiða niður rafmagnið til iðjuveranna? Íslenzka ríkið, þegnar íslenzka ríkisins. Hvað tekur stóriðjan mikið af orku virkjananna? Miklu meira en helming þegar upp verður staðið, og á mjög niðurgreiddu verði. Hvað vega hinar óbeinu tekjur af iðjuverunum upp? Varð ekki ein fjöður að heilu hænsnabúi? Hvers vegna er raforkuverð á Íslandi ekki ein af helztu driffjörðum frumkvæðis, gjöfuls lífs í landinu? Af því að stjórnmálaflokkarnir í krafti ríkisvaldsins vilja gína yfir öllu. Hvað er frjálshyggja, ef hún útbreiðir hvað ötullegast fákeppni og einokunaraðstöðu?

Hvaða áhrif hefur hátt rafmagnsverð á búsetu og atvinnulíf á landsbyggðinni? Hvað er náttúruvæn orka, ef afstaða hálendis Íslands til umheimsins er tekin með í reikninginn? Hverju skal fórna með brútal náttúruskemmdum ríkisins, mengun og dýrum lánum til að koma eitthvað til móts við gífurlega raforkuþörf þéttbýlli landa? Kenndinni fyrir víðáttu landsins, mestu ósnortnu víðáttu allrar Evrópu. Er ekki full ástæða að vernda hana, fara e.t.v. fram á það við Evrópuráðið. Hverjir græða á stóriðjunni, verða þeir aðlaðir? Fá þeir nælu? Hvað verða landsetarnir íslenzku margir, og fá þeir sína ráðgjöf þegar álögurnar dynja og hömlurnar fella landsmenn í fjötra? Hvað með raforkuverðið til innlendrar starfssemi, fiskiðjuvera, ylræktar, hvað með gufuaflsstöðvar, hvar verða tækifærin, hvað með fiskimiðin, verða þau lokuð íbúum fjarðanna?

Öll raforkuframleiðsla Íslands mundi ekki einu sinni duga einni pattaralegri milljónaborg í Evrópu með öllum gögnum hennar og gæðum sólarhringinn. Hvað eru milljónaborgirnar margar? Hverjir eru síblekkjandi og falsandi, og vita minnst hvað í orðunum eða víxlinum felst? Himnasjólinn tekur sjálfsagt viljann fyrir verkið. En þessa sömu menn verður að firra ábyrgð, nema þeir, með góðri hjálp, telji sér og sínum hughvarf. Og vissulega gildir hið fornkveðna: Gakktu með sjó, og sittu við eld, svo kvað völvan forðum.

Bréf til séra Sigurðar Ægissonar

MIG langar til að þakka þér grein frá 6. febrúar ´99 í Lesbók Morgunblaðsins, nota tækifærið rétt til gamans og víkja örfáum orðum að klausum í bók Arnórs Sigurjónssonar, "Frá árdögum íslenzkrar þjóðar," útgefandi Sögufélagið, 1987, bls. 87 og þeim næstu á eftir og vísa í stutt Edduskrif Jónasar skálds Hallgrímssonar, þýðingu á "Tilgátu um hvernig skilja beri 14. erindi Völuspár, Dvergatal í IV. bindi útgáfu Svarts á hvítu bls. 26166 frá 1987, skýringar og skrár.

Þú ert ef til vill, síra Sigurður, rétti maðurinn til að halda á loft við hentugt tækifæri ættfærslu Uppsala-Eddu frá dögum Finnaskattsins á trölldómi og hamremmi í kynkvíslum Valgarðs gráa, Sæmundar í Odda og Egils á Borg og Snorri taldi landanum og sjálfum sér mjög til gildis. Ekki er ólíklegt að einhverjir í "Trölla- og forynjuvinafélagi Íslands" og nú er á dögum eigi eftir að leita þig uppi á götu. Margir þeirra þekkjast langt að á verulega frjálslega pólitískri slagsíðu hart í bak og út úr fasa, eða upp í kletta.

En í óskalandinu, sem hægt er að sjá fyrir og skipuleggja með réttum upplýsingum mun ímyndunaraflið loks fá að setjast hnakkakert við stjóra. Þó þessir glotti og glotti við tönn, tönnina spjátrung, skynsam eða guðsgelding a la postmodern já þrátt fyrir allt sullumbullið og drullumsullið í glerskálum frjóandans, fá þeir vart frýjað sig grunsemdum um yfirhilming og lægingu undirliggjandi skynsemisglapa og stórglæpa aldarinnar, sem vaxandi birta stöðugt nýrrar dagrenningar, nýrrar aldar og nýs árþúsunds mun baða í ljósi án minnstu vægðar til eilífðarnóns. Samkvæmt þráhyggju Karls Marx, Babeufs, Blanquis, Saint Simon og hvað þeir nú hétu þessir kjallarameistarar, áttu allir, undir fögru yfirskini, framúrskarandi listhneigðir og vísindalega þenkjandi að tróna gefnir fyrir dægradvöl í skini jafnt og skúrum eignalausir en ákafir unnendur síns stöðugtágenga og mikla mannlega ágætis. Tæki og tól, matvæli, hver landspilda, allt skyldi þjóðnýtt. Og hvað með kratana? Upp með dalina og niður með fjöllin.

Í bítið á morgnana rofar í fyrstu fyrir skímu af degi. Skarphéðinn, sem glotti við tönn þegar illa stóð á fyrir honum, leiddi ekki sín vandræði til lykta fyrr en í dauðastríðinu. Hann gerði fyrir sér krossmark og eilífðin brosti við honum. Okkar, sem lifum, er að brosa fram í andlátið, fram á nýtt árþúsund sé því að skipta. Eilífðin mun víst að lokum eiga nokkuð víst erindi við okkur, jafnt þó að við búum sífellt fleiri í ört stækkandi borgum.

Stjarnvísi, sem eitthvað kveður að, upphófst í landbúnaðargeiranum eins og svo margt annað, sem mennirnir hafa hlúð að og er kyrrt á sinni rót. Karl Marx veðjaði galið við olíutýru á spúandi þungavinnutæki og skipaflutninga og einhverja sort af Messíasarhópefli fólks, sem fjandakornið hefur aldrei litið upp á sólina, en hann trúði, karlskröggurinn, að hægt væri að móta með gjörbreyttum aðstæðum og réttri uppfræðslu. Hann gerði vart greinarmun á bændafólki og animalistum, sbr. átjánda brumaire.

Og hvað með blauthyggjustóðið, sem flykkist í kjörklefana í vor og þekkir sína stefnuskrá dögum áður en hún er samin? Þó að pólitísk markmið séu gleymd bíður margt fleira, sem ertir og ærir.

Fátækir verða alltaf á meðal vor sagði meistarinn, en ekki til að viðhalda pólitískum fagurgala, sem beinlínis þrífst á blóði hennar og tryggir sumum þingsæti. Ágirnd telst dauðasynd. Það er sælt að vera fátækur kvað skáldið. Fátækt og örbirgð eru ekki sami hluturinn hvað sem vandastjórum líður.

Væri ekki ráð, prestur minn góður, áður erindi þrýtur að biðja fyrir bættum lesskilningi íslenskrar þjóðar? Þrátt fyrir allt verður að segjast til þess að gera hálf slapprar tungumálakunnáttu landans, einhverjar upphrópanir samanvið gloppótt snakk, verður maður þess var daglega í fjölmiðlum að ensk málkennd er ákaft að ryðja sér til rúms í íslenzkunni vegna kitlandi kunnáttu og virðingarleysis blautlegra málsóða, sem vaða uppi í víðómi eins og fasistabullur. Og er borð fyrir báru? Eitthvað hefur undan látið. Ýfir ef til vill slök málkennd pólitískt fylgi við margyfirlýsta bestu vini undirokaðra og helst opna ekki munninn öðruvísi en kveðandi vandlætingatóninn um lýðræði og mannréttindi. Samt látast þeir ekki heyra, þegar hold springur frá beini suður í Afríku. Þar hefur Castró unnið ötult starf, útbíað allt í jarðsprengjum í nafni hugsjóna, sem miða opinberlega að því frómt frá sagt að afmá ofbeldi. Vonlaust þing og líkt og ofbeldisumræðan hér heima að sínu leytinu yfirbreiðsla, ergjandi vandlætingar og glópatal. Geta glötuð kjaftshögg ekki líka verið mannréttindamál?

Vill þetta fólk m.a. vegna mengaðrar pólitískrar innrætingar fremur teljast til menningarlegrar lágstéttar með tilheyrandi ókvæðissnobbi niðrávið oní skít og kanel en lúta í gras. Nú vel er hægt að falla á eigin bragði, og hrína framaní sköpunarverkið. Alla daga árs eru lögð út bjóð á bleiðurnar í von um kropp. Sakir blindu ráðandi lífsskoðana, sem hæst bylja um þessar mundir og kappi etja fyrir opnum tjöldum í félagslegu og menningarlegu lífi landans, er beygðum og áhrifagjörnum hættast og helst af öllu meinuð leiðin til fyllri og sannari gilda. Í hverju er endurlausn fólgin? Fæst hvergi almennilegt dóp? Skipið er nýtt en skerið hró, skal því undan láta.

Er hægara um að tala en í að komast?

Er hægara um að tala en í að komast?
Á ÞESSU misseri gefst landsmönnum enn eitt tækifæri að setja sig í spor kjörinna fulltrúa á Alþingi. Þeirrar sveitar bíður að taka stórar ákvarðanir, sem varða land og lýð. Venjulegu fólki er frjálst, þegar miklu varðar, að taka á sig annarra sök.

Á ÞESSU misseri gefst landsmönnum enn eitt tækifæri að setja sig í spor kjörinna fulltrúa á Alþingi. Þeirrar sveitar bíður að taka stórar ákvarðanir, sem varða land og lýð. Venjulegu fólki er frjálst, þegar miklu varðar, að taka á sig annarra sök. Frelsarinn tók á sig stóra sök. Hann þrætti ekki. Djarfur er hver um deildan verð segir máltækið. Öll þekkjum við góð dæmi um lögmál gestrisninnar úr þjóðsögunum.

Hvað sem öðru líður. Þá til lengdar lætur eru gangsterar afspyrnu hvimleiðir í umgengni. Þeir þekkjast, dansandi á grensunni, af öllum óskundanum, sem af verkum þeirra hlýst og áhættunni, sem þeir eru alltaf til í að deila kumpánlega með sjálfsbirgingslegu þýi sínu, hyski. Litlu framsóknarmönnunum er í mun að bjarga litla flokknum sínum og fórna til þess blygðunarlaust landinu. Þeim nægir ekki að hafa tryggt sér bróðurlegan hlut í kvótakerfinu sem þeir verja með kjafti og klóm. Hvar er íslensk borgarastétt, þjökuð af ágirnd í vondu skjóli aumustu kotunga og húsgangslýðs, líkt og svínin í sögunni góðu. Hafa albrjálast við að eignast pening. Þeirra trog er jafnan tómt. Hvað ræður þú Loddfáfnir? Verður vinna í álverum annað en dýrkeypt atvinnubótavinna á vegum íslenska ríkisins? Og örfáir sökunautar maka duglega krókinn.

Vinnulýðurinn fær að sendast með vasapeninginn út um hagann til að auka þensluna, veltuaukann velþegna. Flottræflar ríkisins skulu annast innheimtu fyrir Alcoa, seilast til þess í vasa mörlandans, standa í skilum með öll lánin. Af þessum auma félagsskap á bæði land og lýður að mengast til frambúðar. Af áreitunum skulið þið þekkja þá.

Alþýða... aha!

ALÞÝÐUSAMBAND Íslands hefur eftir nýlegum fréttum að dæma haft öruggt í hendi að styrkja frjáls félagasamtök í landinu á borð við Landvernd. Er það vel. Verkalýðsfélögunum stýrir þjálfuð sveit atvinnumanna, sama liðið og ræður Alþýðusambandinu. Það fróma fólk hefur nú á þessu misseri ákveðið að draga við sig fjárstuðning við frjáls samtök náttúruverndarfólks. Ástæður segja þeir þær að einhverjir tugir skjólstæðinga sæki á næstunni vinnu á fjöllum sem friður skuli ríkja um.

Innanborðs í forystusveit Alþýðusambandsins eru a.m.k. einhverjir samfylkingarforkólfar, margyfirlýstir lýðræðis- og mannréttindavinir, gamlir Kúbuvinafélagar sjálfsagt líka, ennfremur stjórnendur lífeyrissjóða. Það verður að segjast að það leggur af þessu dauninn langar leiðir. Skinhelgi þessara veðmangara höfum við til sannindamerkis um þau rökþrot skynseminnar sem í kjarna sínum gerði vart meir en rétt halda tórunni í Frjálslynda flokknum breska eftir heimsstyrjöldina fyrri. Rökþrotum getur fylgt yfirþyrmandi tilfinning umkomuleysis. Sér Alþýðusamband Íslands ef til vill ástæðu til að lýsa opinberlega yfir stuðningi við her í landi til þess að fá þjónað lund sinni rökþrota og stundað óverjandi spákaupmennsku með lífeyrissparnað landsmanna?

Brýnasta krafa dagsins í dag er að lífeyrissjóðir verkalýðsfélaganna verði ávaxtaðir á tiltölulega öruggan máta í þágu félagsmanna t.a.m. í húsbréfum eða ríkisskuldabréfum, að öðrum kosti leystir upp. Fjárhagsstuðninginn við Landvernd ber vitaskuld að endurnýja.

Hvað líður byggingu tónlistahúss og stuðningi landsmanna á borði?

Virkjunarbrjálæði

MEGUM við Íslendingar eiga von á því að vökulir sómamenn úti í heimi setji duglega ofaní við valdaklíkur hér innanlands og lögleg stjórnvöld fyrir lágkúrulega þjónkun þeirra við ágenga hagsmunaþrjóta og þurftarfrekan erlendan raforkukaupanda, sem hér kemur eingöngu þeirra erinda að knýja út niðurgreiðslu íslenzkra skattgreiðenda á rafmagni til eigin framleiðslu? Erlend stóriðja skilar óverulegum tekjum í þjóðarbúið, hvað sem kúnstugum hlut áls í tekjulið þjóðhagsreiknings líður. Fjárfestingin veldur þorra Íslendinga ærnu fjárhagstapi, rýrir stórkostlega tekjur almenns launafólks og fyrirtækja, meðan veizt er við sínkt og heilagt á lágu kaupi að borga niður eilífar skuldir Landsvirkjunar og ríkisins í fínum útlendum bönkum. Til þess að allt gangi að óskum stendur til að gjöreyða alþjóðleg náttúruvætti. Við höfum engan rétt til þess.

Þjónustuatvinnuvegur, sem stílar upp á varfærni í umgengni við hálendi Íslands, ver ekki einungis sína hversdagstilveru. Það er setið um æru allra landsmanna að afstöðnum fundi í Kyoto. Ef það á að heita nútímavæðing og í samræmi við margrómað menntunarstig þjóðarinnar að vekja upp frá dauðum steingelda framsóknarstirtlu ásamt tilberum, galdrameisturunum til hjálags, er lítilþæg von mín sú, að jafn ámátlegt særingarbrölt óðra pólitískra frekjuhunda, lítilla sanda, dæmist óalandi og óferjandi í siðuðum heimi á máli, sem glóparnir skilja. Nútímahugsun var skýrt orðuð í Kyoto.

Megi virkjunarbrjálæðið reynast stormur í vatnsglasi, frumkvæði glæðist og vitiborinn metnaður. Nóg er nú samt. Burt með sljóleikann og "terrorinn".

Málkennd og fleira góss neysluþega í lýðræðisþjóðfélagi

HVERS vegna ætti guð almáttugur, skapari himins og jarðar NB að bíða þess í ofvæni, að vísindamenn spásseri bakdyramegin inn á teppið hjá honum? Af því að anddyrið er fullt! Þú, lesandi minn góður, sem ert þó í hvorugum hópnum, og er ekki við vísindin að sakast. Formæður vorar og áar hefðu haft af því ærnar áhyggjur, að þeim slepptum, sem höfðu Voltaire fyrir páfa og vissulega var maður fyrir sinn hatt. En fyrr má nú rota en dauðrota. Maðurinn er háskadýr líkt og dæmin sanna og fátt kemur honum til bjargar. Bænin má aldrei bresta þig, búin er freisting ýmisleg.

Hvers vegna, mér er spurn, að efna í og upphefja í sífellu hégómlegar furður og máttarverk skynseminnar, bjarsýnisgopar og sjálfræðisbestíur, líkt og hún geti leyst allar gátur, séð við óvæntum undrunarefnum, stýrt málum, ríkt og drottnað og auki jafnt og þétt í réttu hlutfalli unað og hróður sem flestra, sem víðast, sem oftast og mest? Hver er hún þessi undraskepna, upplýsingin, sem gerir þá kröfu e.t.v. áður en langt um líður, að allar mæður sæki námskeið áður en þær ala sinn frumburð, ella verði fóstrinu eytt? Allir með viti verða löngu hættir að glugga í guðsorðaþulur og þess háttar, upplýstir menn og frjálsir af sér, fínt til hafðir og sjálfs sín ráðandi. Hver er hún þessi alltumlykjandi upplýsing, sjálfsupphafin og guðlaus?

Gestur spaki Oddleifsson og Njáll voru kallaðir menn forvitri. Ætla þeir sér þá dul, sem kalla sig vísindamenn og fundu m.a. upp sumarauka, að standa þessum páfum á sporði ef ekki feti framar? Ég bið og vona, að þeir fái engu ráðið, sem máli skiptir, og er það þeim sjálfum líka fyrir bestu. Gilda líkar sannanir um óorðna tíð og liðna? Ef við eigum enga fortíð, sem mark er á takandi, á hverju byggjum við þá vitneskju um framtíðina? Hvað fáum við vitað um morgundaginn því margt getur óvænt borið við, um dauðastundina, upprisu Jesús Krists eða líf eftir dauðann? Sumt er mönnum hulið og á að vera það. Annað væri fullkomin ofraun venjulegu fólki.

Þeir, sem guma hvað mest af góðum vilja, hungrar og þyrstir vitaskuld líka í réttlætið, en reynast, eins og alkunna er, beggja handa járn, þegar á hólminn er komið per ardua ad astra.

Þessir þekkjast á því að hrósa sér öðrum fremur af að bera hag lítilmagna fyrir brjósti, jafnt af náttúrulegum hvötum, sem af pólitískum ástæðum. Eru að eigin sögn, og skortir hvorki drýldnina fremur en sexapílinn, á góðri leið með að leysa hvers manns vanda, kunna allt, geta allt, skilja allt og vita jafnan af ótvíræðri sönnun á næsta leiti. Fyrir alla muni nemið og njótið, því hvað var ykkur lagt upp í hendur? Þið reynið að samsama ykkur hinum stærstu gæðum, ekki útþynningu eða markleysu. Dýpsta hvöt mannsins, trúarþörfin, er á okkar tímum föst á klafa skynsemisdóma, misgáfulegra, gerðar, sem lýsir sér oft á mjög spaugilegan hátt og drýldinn í dýrkun manna á sjálfum sér, og dásemdum á eigin getu. En sumu fá menn ekki hnikað sama hvað þeir leggja undir.

Hverjir eru þeir, sem binda trúss sitt fastast við trúða og hundingja, sem upphefja sitt auma vit á dýru spaugi, þegar fíngerðustu kenndir eiga í hlut. Betur væri að menn hættu þessu flaðri utan í tóma afglapa, málsóða og leiðindaskjóður, sem vaða uppi og gefast varla upp fyrr en þeir hafa gert sín stykki á borðröndina hjá þér, lesandi minn, góður í nafni algers hömluleysis eða persónufrelsis og framfara á því sviði. Mun þér duga umburðarlyndi skeytingarleysisins? Hver er smæð þín, maður, eilífðin, kærleikurinn og guð.

Tilgangur afglapanna er að tjá sig, stytta öðrum stundir, gera sig gildandi, láta á sér bera, vera frumlegir, vekja viðbrögð, storkandi, óhefðbundnir og komast upp með það. Nóg er víst hvatt til hömluleysis og ýtt undir afbrigðilegar hvatir allra meinasauða heimsins í sjálfbirginslegu trausti þess, að föl skíma rómantískrar ástar fái liðið áfram, í skyni eigin ljóma, yfir sora og fýsnum hins óbrotgjarna manns. Og samtímis er fjasað um afvötnun og forvarnir. Hvers vegna að taka stöðugt niður fyrir sig í krafti jafnaðar eða þeirra ráða annarra, sem í hag koma, til að brjóta niður, svo byggja megi frá grunni sællífisheim skynsemisdýrkenda, opinskáan og blíðmálgan, þar sem allir fá notið fílfsku sinnar til fulls með aðstoð líftækninnar gerist þess þörf?

Hver eru tengsl vitundar og tungumáls, mótar tungumál vitundina fremur en vitundin tungumálið. Eru menn nógu meðvitaðir um mannauð og íslenskt hugvit? Ekki spurning, meiriháttar framtíðarsýn á faglegum grunni með áherslu einmitt á fresli undan níðþungu oki skynseminnar.

Hvað ætli styrkji ungviðið betur á síðustu og verstu tímum í fremur glaðhlakkalegum en hrottafengnum heimi en rík málkennd? Það er mikill ábyrgðarhlutur að ræna saklaust fólk tungumáli og málkennd með ginnandi afslætti og undirróðri í nafni loginnar mannúðar. Til þess að læra erlend tungumál vel er nauðsynlegt að kunna sitt eigið mál vel. Að vakandi málvitund storki jafnræði þegnanna og lýðræðinu, veiti lífsfyllingu, sem mismuni fólki, ali á hleypidómum og hatri nær auðvitað engri átt. Þessi háski heitir nú um stundir pólitísk rétthugsun og grasserar í vísindum á borð við félags- og uppeldisfræði. Er látið óátalið, eða fer dult m.a. fyrir þá sök, að með því að framleiða hálfmállaust fólk og sljótt í skólum, fjölgar leiðitömum kjósendum, ærðum af fýsn, handa pólitíkusum að gera út á, og í sama mæli kaupendum að alls konar stundarfári. Þar á ofan þurfa skólarnir að stífmennta ötular kaupkröfustéttir til þess að veita þessu hálftryllta liði aðhlynningu og leiðsögn um spilavítissali inn á víðáttur framtíðar, fegurðar og hljóma. Styrk málvitund er undirstaða mennsku og menningar og listræn tjáning og handmennt eykur í en leysir aldrei af hólmi, hvað sem blautlegu óþoli eða flasgjörnum yfirlýsingum menningarvita líður.

Eins og Zósíma Dostojveskis bendir svo eftirminnilega á er mönnum jafnt og málleysingjum gefinn vísir að skynsemi og kyrrlát gleði. Fyrir alla muni truflið ekki kyrrláta gleði blessaðra málleysingjanna þó liggi falt. Hún á rætur í öðrum heimi. Maðurinn er mælikvarði allra hluta, er haft eftir Prótógórasi, og höfundur sannleikans, sé seilst um lengra til lokunnar. Sjaldan verður ósinn eins og uppsprettuna dreymir. Það er fleira á himni og jörðu, Hóras, en heimspekina dreymir um, og ekki allt skynsamlegt.

Taugastríð samkynhneigðra og Alþingi

Réttur kynhverfra til vígðrar sambúðar og ættleiðingar ber þessi misserin hátt svo um munar á ísa köldu landi. Og mörgum er brigzlað um fordóma, en ekki Framsókn.
Full ástæða er til að reifa nokkrar staðreyndir í því sambandi. Stuðst er við nýútkomna bók vestur í Bandaríkjunum, Schitzophrenia The Bearded Lady Disease eftir J.Michael Mahoney og auglýst hefur verið í tímaritinu New York Review of Books um nokkurt skeið. Þar kemur fram, að tvíkynhneigð, og þess vegna samkynhneigð láti rækilega á sér kræla hjá þeim, sem kljást við strembna taugaveiklun (paranoiu) og komast í geðklofaástand. Fólk almennt getur þjáðst tímabundið af hvorutveggja meininu, án þess þó að hrökkva algerlega úr límingunum, klikkast.
Reynt hefur verið bæði leynt og ljóst um eitthvert árabil að halda því fram, og það af töluverðum þunga, að helftin af báðum kynjum séu samkynhneigðir, ýmist í felum í skápum, og hvar sem er. Þessu er ef til vill trúað af margnum. Tortryggnin, brigslið, dómgirnin og harkið í samskiptum, ekki síst hjá ungu og ómótuðu fólki keyrir úr hófi. Það liggur fyrir samkvæmt bæði bandarískum og íslenzkum rannsóknum, að sjálfsmorð hafa færst stórkostlega í aukana víða um lönd síðustu áratugi meðal drengja á mótunarreki. Til þess geta vitaskuld legið ýmsar ástæður. En hvaða drengir eru þetta, þræltaugaveiklaðir sjálfsagt, hálfgeggjaðir jafnvel, gjarnan skakkir, að glíma við eigin takmarkanir, árangurslítið, upprennandi hetjur diskóljósanna, sem falla í valinn fyrir aldur fram sakir mótlætis, kuldaviðbragða og fordóma þjóðfélagsins eða á sökin fremur rætur í yfirþyrmandi úrræðaleysi, í og með vegna uppdigtaðra og gjörónýtra kosta, grínagtugheita, örþrifaráð hafi ráðið voðaverki, ekki örlagadómur og hann neodarvinískur.
Kynhverfu fólki ber mörgu saman um, að heyrst hefur, að það sé örugglega fætt öfugt og erfðavísar ráði þar um. Á það við í einhvejum tilvikum, en miðað við útbreyðslu og einkenni slæmrar taugaveiklunar má telja víst að þeir séu snöggtum færri en fleiri. Fólk mótast jafnt í meðlæti sem mótlæti. Kynhverfa er grínlaust ekki allsherjar ráð við mótlæti, þó haft sé í flimtingum, hvað þá kynlíf yfirleitt.
En hvað er það, sem helst skiptir máli í þessu samband? Bera ekki kröfur samtaka samkynhneigðra um hjónavígslur og ættleiðingar vitni um ofstæki þeirra, dómgreindarbrest og fordóma? Og hvernig bregðast sjórnmálamenn við? Á blautlegu nótunum, reikna með, að þannig liggi stemmingin hjá nýjungagjörnu og rótlausu fólki, kjósendum? Í fyrsta lagi er gersamlega gengið á svig við forsendur barnanna sjálfra hvað ættleiðinguna varðar. Þau verða á endanum, má reikna með, unglingar og ganga á hólm við lífið, oft varnarlitlir og umkomulausir. Hvert á þetta góða fólk að snúa sér í sínu mótlæti og uppreisn í þjóðfélagi, sem snýr við þeim hálfkæringslegu glotti og samþykkir kynhverfu almennt sem meðfædda, eðlilegan eðliskost og nauðungarkost ómótaðra ungmenna í tylfta tali? Ætlar ríkisstjórn og alþingi að bjóða hersingunni upp á vígslur og ættleiðingu?
Auðvitað nær þetta ekki nokkurri átt fremur en að( fyrirgefið orðbragðið) gera samfaraleiki að íþróttagrein hjá ÍSÍ og keppnisíþrótt á Ólympíuleikjum.
Kynhverfir verða að fá að hafa frið og hætta að gera sér grillur um fjölmenna sveit sinna nóta á hverju strái, gerast raunsærri og heiðarlegri við sjálfa sig og aðra. Nóg er af fíflskunni samt, sem ekkert bætir. Fólk, sem gerir viðlíka kröfur á hendur sínu samfélagi og þeir stjórmálamenn, sem undir taka er auðvitað ekkert annað en dót, pólitísk merhross. Og hana nú. Jöfnuður og algert jafnrétti verða víst seint lagt að jöfnu.

Af betlikörlum í kellingaham

Á HVERJA er hlustað og hverjir hafa forgang hjá þjóðum heims, ef auka á eiturefnalosun einnar þjóðar um tugi prósenta? Þessu fékk íslenzka sendinefndin í Buenos Aires að kynnast á dögunum þegar hún var spurð hvort eitthvað mikið amaði að heima hjá henni; hrun atvinnuvega, langvarandi illt árferði, eitthvað í þá áttina. Brengla þessar upplýsingar sjálfsímynd læsrar, fjölmiðlavæddrar þjóðar?

Á alþjóðavettvangi hefur myndast samstaða um, að þær þjóðir einar skuli fá undanþágu á efnaútblæstri, sem eiga við mikinn, langvarandi vanda að stríða heima fyrir, fátækt, mannfjölgun, atvinnuleysi, hungur. Mönnum er alvara. Og það kom flatt upp á landann. Hvort er betlistafurinn tamari í hendi manns, sem þylur skriftamál sín og eymdarvol fyrir hvers manns dyrum, sér og sínum til athlægis, með eitt og aðeins eitt í hyggju, þ.e. algert frjálsræði sér til munns og handa í skjóli afláts, afreka á borð við nýtingu jarðvarma, eða í hendi hins, sem lætur þeim ölmusuna eftir, sem hennar leita út úr neyð? Hvaða hlekki var Knut Hamsun að brjóta af söguhetju sinni í Sulti, sællar minningar?

Jarðvarma má nýta til rafmagnsframleiðslu með stórum minna raski en fallvatnsvirkjanir, að ólíku er saman að jafna og þeirri tækni fleygir stöðugt fram þessi misserin. Því fer víðs fjarri, að við Íslendingar séum eina ferðina enn á vonarvöl, þó skósveinar ríkisvaldsins og fylgiskannanir við það lið veki óvart grun um annað. Hvers vegna stóriðju? Erum við Íslendingar haldnir sjálfseyðingarhvöt, leitandi allir sem einn Fata Morgana í eyðimörkinni, Utópíunnar, allsherjar unnendur hverskonar lista, öreigavinirnir, frjálsræðishetjurnar? Og hvers á íslenzki smalinn að gjalda, sem mun fremur var skortsins barn en sjálfsupphafnir stafkarlar íslenzka ríkisins?

Hvers vegna að kosta bókstaflega öllu til orkufrekrar jafnt og gríðarlega fjárfrekrar stóriðju fyrst sukkið og bramboltið skilar íslenzkum þegnum aðeins minni háttar fúlgum, sé allt tilhaldið reiknað, og fyrst og fremst klúrri eyðingu fágætra griðlanda, að ógleymdum lamandi langtímaskuldum með tilheyrandi vöxtum og vaxtavöxtum? Hvorki starfsmenn stóriðjunnar né iðjuhöldarnir sjálfir þurfa að borga grænan eyri af verðmæti framleiðslu sinnar í yfirgengilegan tilkostnað vegna uppihalds iðjuveranna. Ekkert, sem þá munar um. Og hvers vegna íslenzkir skattgreiðendur? Er þessi aðstaða, sem stórkarlalegri stóriðju býðst hér á landi, ekki alveg hreint einstök, eitthvað á borð við náðarmeðulin, sem vart telst í verkahring íslenzku ríkisstjórnarinnar að útbýta; á einhverju hljóta herlegheitin að bresta. Ríkissjóður hirðir ugglaust sínar tekjur af stóriðjunni. Sumir státa mjög af því. En hverjir sjá um að greiða niður skuldir þessa sama ríkissjóðs? Skattþegnarnir. Hverjir eru í innheimtunni fyrir hina erlendu lánardrottna? Eru það ekki karlar í krapinu? Stefna íslenzkra stjórnvalda í stóriðjumálum hefur aldrei og mun aldrei borga sig fyrir skattþegna íslenzka ríkisins, sem skuldar stórmannlega, enda þótt oddvitar ríkissjóðs sjái sér leið um alla framtíð að minna á sig með ofstopafullum blekkingum. Allt skal það bitna enn óþyrmilegar á landi og þjóð, að með ólíkindum má heita. Er ekki tímabært að forseti Íslands gerist verndari hálendisins í nafni Alþingis, alþjóðasamfélagsins og sinnar vænu og velmenntu þjóðar?

Hvort heldur hnit eða hnota

Allir munu kannast við málaferlin í Njálu með sín lýrit o.s.frv. Hvenær var á Alþingi íslendinga sú venja treyst í sessi að einfaldur meirihluti gilti, hvenær sekt og sönnunarbyrði innleidd, hefndarskyldan afsögð? 1117, árið áður en Hafliðaskrá með sinn Vígslóða,- fyrir atfylgi klerka undir forystu kirkjuhöfðingjans Gissurar biskups. Hann sneið á sínum tíma hjá Brimum í sinni vígsluför; erkibiskupinn þar var á bandi keisarans, hélt á fund páfa. Baugatal hefur af fræðimönnum sumum verið álitið mótfrumvarp við Vígslóða í undirbúningi laganna eins og fræðast má um í afmælisriti Magnúsar Más Lárussonar sjötíuára í ritgerð eftir Björn Sigfússon háskólabókavörð og bíóstjóra sælla minninga. Þjóðfélög, sem búa í þokkabót við stjórnskipan, sem sniðin er eftir stjórnsýslufyrirkomulagi reglu Dóminikana, sbr. valddreifingu, stjórnunarstig miðstjórnar og sveitastjórna, eru í frumgerð sinni kristin, en ekki eitthvað annað.
Fóstureyðingar eru leyfðar, hvað sem allri ofbeldis og mannréttindaumræðu líður. Hvað er ofbeldi, ef um það hefur verið gert þegjandi samkomulag, að dauði fósturs af mannavöldum sé fullorðinsmál, en ekki barna.? Helst skal stunda á að dekstra uppvaxandi kynslóðir að reyna ekki að skilja það, sem þeirra bíður seinna að taka á og þegja um Auðvitað ber látlaus og lýjandi ofbeldisumræða svokölluð og almennur dólgsháttur keim af berri hræsni og tvískinnungi. Nægir, sé krufið til rótar að kenna bjargræðisvegum og afþreyingu þegnanna um almenna dægradvöl?
Loks: Hvað líður klinki hins opinbera og offorsi gagnvart landi og þjóð, landi, sem gangnamenn af Fljótsdal og nágrannar þar til nýverið höfðu einir farið um að einhverju ráði, stöku hreindýraskytta eða ferðalangar; að sönnu ósnortið land, langt utan alfaraleiðar, að Landsvirkjun var falið erindið, lítilla sanda, lítilla sæva. Þrjóti þá ekki erindið þar efra barbara nútímans, vekfræðingastóðið, pólitíska valdið, íslenzk borgarastétt mun látum ekki linna. Upp af vellinum rís heljar drulluvilpa, musteri mannorðsins. Sveipir sýnilegir, blikur á lofti. Einhversstaðar hringlar í bauki, hjartataug, annarsstaðar ekki; DVD diskar hafa leyst af hólmi vídeóið. Skolli gnístir tönnum. Samviskan mun áfram á kreiki sama þó brattgengir dæsi og strjúki lúku um belg..

2000

Forrit undirstöðuefna lífsins,

kolefnissambandanna,

kviknaði á fyrsta sekúndubroti

stórahvells - fyrir handan,

í eilífðinni, utan ramma allrar þróunar,

þungamálmsbendunnar - líf;

gjafmildi guðs, Agnus Dei,

arabískar tölur og fuglinn Fönix,

sem svo fimlega hnitaði flugið bládimma nótt,

líkt og svalan forðum

í sóknum Beda prests,

upp undir rökkvaða hvelfingu í víðum sal,

hvar ljós frá logandi kyndlum, og hægur þytur

lýsti hálfluktri gátt, heim,

út í glómuldan sorta.

Synjun í hugsun og skynjun

ALLIR Íslendingar draga dám af aldalöngu stauti. Þeir, sem þykjast af prófgráðum sínum og finnast þær vera til þess fallnar að státa sig af, komast upp með það hjá okkur, því að fáir hér á landi velta mikið fyrir sér hvað í sið eða menntun felst. Langskólagengið fólk hefur oft lakari málkennd en óskólagengið fólk. Þrátt fyrir skólagönguna kann blessað fólkið ekki að beygja nafnorð, ofnotar nefnifall, fælist eignarfall, lætur sögn í fleirtölu fylgja nafnorði í eintölu, beygir föðurnafn eins og um útlent ættarnafn sé að ræða, sagnorð standa óbundin af tölu eða falli nafnorðs o.s.frv.; orðfátækt þess til stór lýta. Hver er ástæðan, að sá leiði vani skuli haldast uppi í útvarpi að sama fólkið skuli dag eftir dag bryðja á sömu gaddjöxlunum eins og engum komi það við? Það eitt að láta sér standa á sama, flokkast það ekki undir ofbeldi, þjösnaskap?

Frægt er dæmið úr Keflavík af enskukennaranum, sem hafði eitthvað bjagaðan framburð og varð sér til athlægis hjá nemendum. En þegar sá góði maður sá ástæðu til að leiðrétta íslenskumálvillur nemendanna var hann góðfúslega beðinn um að vera ekki að skipta sér af því sem honum kæmi ekki við. Hefur ruglukollum í íslenska skólakerfinu tekist að afmá allar eðlilegar kröfur, e.t.v. í nafni hæpins jafnaðar? Var ekki einhvern tímann viðkvæðið, að lágstéttarpakkið og vinnuþrælarnir hefðu ekkert í skóla að gera? Hver voru skilyrðin á Íslandi? Á hverju eiga börnin að spreyta sig? Oft er manni næst að halda, að megnið af öllu listfálmi og í mörgum tilvikum háskólanám sé hrein örvæntingarleið ungmenna til að losna úr hafti lélegrar grunnmenntunar. Fólk útskrifast af efri skólastigum illa talandi og ritandi, en stendur þó í þeirri meiningu, að rutlið þess sé aflmikið tannhjól í algerlega einstöku ferli, nútímavæðingu og upplýsingabyltingu. Margir eru til taks að upphefja sjálfhverfan og lokaðan heim samskiptatækninnar - svo til komnir í þrot með allt sitt margtilkeyrða ónytjubuldur hvort eð var og sjá enga aðra leið færa út úr tilvistarvanda sínum, en taka áfram óskipt þátt í nútímavæðingunni sinni, post díalektískri; eins og nútími hafi aldrei verið til með fyrri kynslóðum.

Fólk, sem meinað er að læra sitt móðurmál að einhverju gagni í skóla, sakir stefnu fræðsluyfirvalda um auðveldara aðgengi ungmenna að náminu, er svikið um mikilsverða lífsfyllingu og gjöf. Börnin læra málið af þeim sem þau umgangast náið. Er einhver trygging fyrir því, að fóstrur eða leikskólakennarar hafi næmi fyrir hlutverki sínu? Hvaða verðmæti eru annars fólgin í löggildingu þessarar fagstéttar? Ef munurinn á réttu og röngu máli er burtmáður úr barna- og unglingakennslu, til þess e.t.v. að herða á almennri tjáningaþörf, hverfa burt skil, sem engin leið er að komast af án, bygging málsins, skýrleiki, smekkur, allt fer forgörðum. Ef bygging málsins er sífellt meir að gefa sig, líkt og af dæmum má ráða, er rótarleg menningarleg stéttaskipting á næsta leiti og barnaskapur að halda annað. En hver er hún þessi menning? Býr hún í sparibauk? Tómum sparibauk?

Illa hnökrað mál má kenna við skilaboðaskjóðu, og telst eðlilegur hluti nútímavæðingar í hugum velmeinandi fræðimanna, sem óðir og uppvægir vilja tryggja jafnréttið, frjálsa tjáningu, hlut óheftari tilfinninga og meiri fjölbreytni. Poppið og rokkið þrífst mikið til á grjótgeldri málvitund, og rithöfundar ýmsir og margir fræðimenn hugsa sér að elta ambögur í pytt. Hefur íslenska þjóðkirkjan ekki áhyggjur af hnignandi málkennd með guðsorðið allt á þjóðtungunni? Ástmegir síaukins lýðræðis, sem stöðugt vilja herða á almennu samráði? Hvað með yfirvöldin á annarri hverri þúfu? Af hverju hafa kennarar mestar áhyggjur þegar þeir fást til að viðra þær? Frjálsri tjáningu?

Stefna skólans er hvað íslenskuna varðar áfram óbreytt, samanber nýju námskrána. Slakar kröfur í íslensku munu magna upp ömurlegri doða því lengra sem líður, rótleysi, angist, einhver örþrifaráð, sem sumir vilja bendla við mannlegar þarfir eða listræna tjáningu. Um þessi atriði er tíðum fjasað á öldum ljósvakans í menningartengdu efni, oft á forkostulegum forsendum og á einstaklega ábúðarfullan hátt. Margtuggin rulla, hversdagslega fúkyrt, á vísast eftir að knýja dyra hjá kvölurum sínum óðamála, áður en yfir lýkur og reimleikum líkast. Í Kolbeinslagi, Andvökum Stefáns G., kveður Kolbeinn: "Árgala á íslenskt vor og útsýn ljóða" og Kölski: "Myrkrið hérna heim skal bjóða/ hjátrúnaði ríkra þjóða."

Samkvæmt óbreyttri stefnu grunnskólans skal meginmarkmið námsins miðast við að breyta námsefni með aukinni þjálfun og þroska nemandans í söluhæfa vöru. Ástundun skal miðast við hneigðir barnanna. En hvað um sameiginlegan grunn, jafnréttið og réttlætið? Blessuð litlu börnin. Hvað ætla þau að verða þegar þau eru orðin stór? Mannauður og lífsleikni kallast á við orðvana framtíð.

Tungumál og hugsun eru samhverf, greiða skarpari sjón og næmari skynjun götu. Fólk lætur fremur bugast tilfinningalega, ef hugsunin grípur þráfaldlega í tómt. Engum er ætlað að glíma öllum stundum við þann kollótta, sem ýfir upp, sefar og kætir líkt og hljóðbær úðabrúsi. Hinn óborni Messías mun ofinn gliti á uppboðsmarkaði látlausra upplifana undir drynjandi takti bíókemískra hljóðgervla. Ómerkilegheitanna upphafning, afneitunin, óskhyggjan, vandlætingasemin, helgislepjan, þanin, sveitt. Fortíðin, ein vídd líðandi stundar, stundir, bæði margslungnar og margvíslegar, var aldrei einungis áform eða undirbúningur undir þá samtíð, sem við lifum við, dæmd til að leita leiða til þess að má burtu lifandi víddir verðandinnar, gónandi uppá framtíðina milli líkinda og vissu hálfsturluð af aðdáun á sjálfum okkur, okkar minnsta bróður.

Þeim er síður hætt, sem einhver tengsl hafa við sögu þjóðar sinnar og tungu meðan streist er við að hætti tíðarandans, að sem flestir hafi sem oftast rækilegust endaskipti á hlutunum, taugahrollsins vegna. Enda þótt frjálslyndir jafnaðarmenn og frjálshyggjupostularnir hafi fallist í faðma, keppist um að bjóða falt allt, sem nöfnum tjáir að nefna úr neðstu undirdjúpum út yfir ystu sanda, efst í himnaranninum, er erindi þeirra eitt og hið sama: lýðhylli, upphefð, völd. (Sbr. brókarlinda Falgeirs.) Völdin eru sæt, en ekki heiðingjum og hálfsljóu illþýði samboðin nú fremur en endranær.

Forsætisráðherra, sem situr, má minnast þess að hann er ekki nema ráðsmaður í eigin flokki og ríkisstjórn. Gáleysistal eins ráðherrans, að ríkisstjórnin gengi útfrá stuðningi sinnar þingmannasveitar vísum við afgreiðslu fjáraukalaga var falboðið öllum lýðnum á dögunum. Ráðherrann sýndi sínum þingflokki lítilsvirðingu og framdi valdníðslu ósamboðna þingi og þjóð. "Þeim, er svona sjálfsdáð galar, sannleikurinn er til kvalar", kvað Kölski í Kolbeinslagi. "Von er að vísu bagabót, segir þúkýdídes" en sjaldan lítilþæg, (brot úr þýðingu Friðriks þórðarsonar, yfirskrift á "Síðustu bjartsýnisljóðum", í ljóðabókinni "Útlínum á bak við minnið", frá 1987, eftir Sigfús Daðason).

Að lokum: Hæðnismanna hungruð görn / hyggst að svelgja cunctum (allt). / Sorfin Grótta Sels við tjörn / svei því attan, punktum.

Í tröllafans

HVERJIR myndu ekki setja allt sitt traust á þá hundvísu þursa, sem gægjast um gættir úr tröllafansi Gríms Thomssens í Búarímum, ættu menn þess kost, fengju þeir að óska sér? Hvað um afdalabörnin í ríkisstjórn Íslands, sem setið hefur lengur undir forsæti sama ráðherrans en dæmi eru um áður? Líkast er engin furða, að forsætisráðherra sá skuli vera farinn að velta fyrir sér dómi sagnfræðinga í framtíðinni. En blessaðir sagnfræðingarnir eru upp til hópa, líkt og forsætisráðherra veit, vel ánetjaðir kennismiðum marxismans, sem luma á hinni einu sönnu lausn stríðandi mannkyns undan oki séreignarréttarins og allra preláta hans, og geyma í skauti sínu frelsið, frelsi hinna eignalausu til fjölbreytilegra leikjabragða líkt og sú lostafulla og kvalda Tosca í samnefndri óperu eftir Puccini; að ógleymdum ólánsbúrhnífnum, sem á glámbekk liggur en kemur óvænt í leitirnar.

Hvað eiga breytingar á eignarréttarákvæðum á landi og miðum uppi á Íslandi skylt við stjórnarskrá gömlu Sovétríkjanna? Í Sovét var allur eignarréttur bundinn við samyrkjubú og verksmiðjur ríkisins, í orði kveðnu verkamenn og bændur. Hér á Íslandi er búið að tryggja lítt sjáanlegum klíkum, hafurtaski Landsvirkjunar og kvótagreifum nytjarétt á hálendinu og fiskimiðunum í krafti auðnuleysis Framsóknar- og Sjálfstæðisflokks. Athafnafrelsi íbúa byggðanna svipt burt. Og hvernig fær það staðist; ríkisbáknið Landsvirkjun skal hafa óskoraðan rétt til að svína út allt hálendi landsins í nafni mannauðs og þjóðarauðs því það hljómar svo dæmalaust framsækið og nútímalegt.

Úrræði þessarar ríkisstjórnar eru líkt og hjá börnum þeirra hundvísu þursa, sem skima um dali og gættir í tröllafansi skáldsins á Bessastöðum. Gerræðislegar ákvarðanir eru teknar varðandi lífríkið og afkomu þjóðar af valdagírugum ráðherrakrílum valdamesta flokks þingsins og jafnframt minnsta flokks þjóðarinnar, Framsóknarflokksins. Ætlar Sjálfstæðisflokkurinn að láta upprennandi endurlausnara, grillufangara á vinstravængnum syngja yfir sér svanasönginn á leiði, eða... ætlar flokkurinn að sjá um pípið sjálfur og stefna öllu í voða? Kemur til greina að afsala okkur sjálfstæðinu til að hressa upp á þjóðarkarakterinn, fá afgerandi fólk og sæmilega siðaðar manneskjur til að annast stjórnsýsluna? T.d. frændur okkar Skota.

Glæpur, refsing

HETJUR fornaldar kunnu ekki að iðrast, en vældu af tómri kergju þegar á herti líkt og Akkiles borgarbrjótur. Ólíkt Skarphéðni Njálssyni, miðaldamanni. Gunnar Lambason komst raunar að því fullkeyptu suður á Hrossey við Orkneyjar, þegar hann hermdi vílið og volið upp á Skarphéðin í brennunni. Kári Sölmundarson gerði hann höfðinu styttri.

Börn nútímans og hetjur kommúnismans kunna ekki fremur en hetjur fornaldar að iðrast. Vita ekki hvað það er. Hafa gengið styrkum fótum í dauðann, játað meintan glæp sinn og hrópað: Lengi lifi vísindalegur sósíalismi, dýrust meyja í hópi staðra mera. Byltingarmenn, ataðir blóði, voru jafnan sjúklega tortryggnir og kom það harkalegast niður á hópum fólks, sem saklaust taldist réttdræpt. Sekt hafði ekkert með sönnunarbyrði að gera. Afköst urðu hrikaleg. Menn hafa áætlað að u.þ.b. 100 milljónir manna hafi verið slegnar af á síðustu öld, friðarríki sósíalismans til dýrðar, 65 milljónir manna í Kína, 25 milljónir í Sovétríkjunum og 1,7 milljónir í Kambódíu.

Dauðinn er ekki til: Richard Rorty. Einungis líf og ærsl. Keppst skal við að einblína í framtíðina. Iðrun? Neo hvað? Á hvorki heima í orðaforða mannvinanna mestu, hvað þá í skrípalátum hlutdýrkendanna sjálfhverfu, þótt mannvit þeirra sé bæði mikið og þrútið og listrænt og heitfengt og hafi skolast víða.

Hugtakið framtíð er fremur ungt í evrópskum tungumálum, frá fjórtándu öld eða svo. Reis til vegs og virðingar í draumi Útópíunnar. Framtíð var á dögum áður álitin eina víddin í Paradís, friðarlandi spádómanna. Ein leiðin til að bæta sjáfan sig og heiminn, börnin góð, var og er og verður að gjöra iðrun.

Hvað ber að gera áður en tekið skal til óspilltra málanna? Ógerningur mun að umbera allt. Og enga kergju nú. Sumir eru óþolandi, sljóir og fávísir. Þörf er á faglegum vinnubrögðum. Nú gildir að hrökkva eða stökkva. Sóðalegustu hroðaverk allra tíma voru unnin á nýliðinni öld í nafni félagsvísindalegs skipulags, byltingar, undir fögru fyrirheiti, öreigafriðar og mannúðar. En líka villt frelsis til stóðlífs og ólmra ásta, gnægta, klárra vísinda og fjörugs menningarlífs. Vakir áhuginn ekki enn? Ríktu ekki trúgirni og lygar, áróðursbrögð og blekkingar í hugum allra helstu gáfnatrölla heimsins meðan á fíflskunni stóð? Hvað með umburðarlyndi skeytingarleysisins, doðann, siðblinduna? Komast meintar Moggalygar nema í hálfkvisti við allan hetjuskapinn? Enga hálfvelgju nú eða moðsuðu, ekkert sífur. Tíminn er dýrmætur. Konur og karlar. Örvæntið ekki. Öllum er frjálst að iðrast vegna eigin glópsku og ofdifsku.

Hugtakið kynþáttur er ónýt mælieining

HUGTAKIÐ kynþáttur er ekki svo ýkja gamalt í hugmyndasögu Vesturlanda. Upp úr landafundum og í aðdraganda þeirra var framandi fólk á framandi stöðum fyrst og fremst heiðingjar í hugum Evrópumanna. Upp úr landafundum eykst vöxtur og viðgangur náttúrufræða. Með vísindabyltingunni á nítjándu öld og Darwin hafa náttúruvísindin ef svo má segja leyst skaparann af hólmi. Náttúrulögmálin standa óháð guði. Náttúran kemur í stað guðs. Hlutur kynstofnsins eflist og hlutur nýrrar elítu, hvítra karla undir gunnreifum fánum vísinda- og nytjahyggju. Samkvæmt skynsemistrúnni þóttu konur og börn ekki beysnar skynsemisverur fremur en húsdýrin.

Messíasarkenningar á borð við pósitífisma, framfaratrú, nytjahyggju, frjálshyggju, femínisma, guðspeki og kommúnisma líta dagsins ljós á nítjándu öldinni og hreinræktaður rasismi grefur einnig um sig í hinni mekanísku heimsmynd. Félagslegur freudismi og libido gerir sig gildandi. Femínistar og kynhverfir eru líffræðileg stærð og menningarafurð 20. aldar samkvæmt góðum og gegnum skilningi. En hvað ætli skammstöfunin D.D.R. komi þessum hlutum við? Segir a.m.k. einhverja sögu um enn aðra menningarafurð, velvaxta og stælta lýðræðisást.

Þroskaferli ungbarna vindur fram hvarvetna á jörðunni á sama hátt. 18 mánaða ungbarn, þriggja ára og fjögurra stígur sömu skrefin í þroska án tillits til litarháttar eða hnattstöðu. Langanir og þrár eru einráðar á frumbernskuskeiðinu. Það er vart fyrr en á fjögurra ára aldrinum að vit og þekking nægir litlu manneskjunni til að bæði efa og trúa. Þriggja ára barn veldur því ekki. Reynsla fólks mótast á einn mögulegan veg hver sem við erum og hvar sem við erum, hvort heldur við erum karlkyns eða kvenkyns, svört, gul, rauð eða hvít, vegna þess að við, sem burðumst með mennska vitund, erum einnar gerðar. Við lærum ólíkt öðrum lífverum inn á heim tungumálsins, tjáum okkur hvert við annað, gleðjumst eins og hryggjumst.

Öll lútum við því að verða að deyja. Nú til dags er allt sem máli skiptir greypt í litninga og ætti því öllu samkvæmt að óma í vitund okkar allra jafnt sekra og saklausra, missterkt þó. Niður með kynþáttahyggju hvort heldur hún birtist í sjálfbirgingi, aðdáun, fyrirlitningu eða hatri.

Er þrælahald úr sögunni og bannað?

VIÐGENGST þrælahald í nýja hnattræna hagkerfinu, enn óbilgjarnara en fyrr á dögum? Þegar þrælaeign var löghelg og þrælar hlutfallslega dýrir giltu þó lágmarksmannasiðir, sem hafa verið aflagðir, aðhlynning veikra og þessháttar. Kevin Bales, höfundi nýútkominnar bókar, Disposable People, New Slavery in The Global Economy kom ástandið gersamlega í opna skjöldu snemma á níunda áratugnum. Hann hefur um langt árabil kappkostað að kynna sér þrælahald, einnig á vettvangi glæpsins.

Þrælakistur víða um lönd halda niðri verðlagi á mörgum eftirsóttum vöruflokkum. Þrælahald heldur niðri vinnulaunum í samkeppnisgreinum og ógnar atvinnuöryggi í löndum þar sem rétturinn til launa er, hvað sem það kostar, sóttur, varinn.

Eins og nýleg dæmi sanna setja ríkisstjórnir allt sitt í gang, til að hindra flutning á efnamenguðum matvælum milli landa. En engin þeirra æmtir þó stál frá Brasilíu, múrsteinar frá Pakistan, járn frá Máritaníu, vefnaður og matvæli frá Indlandi, sykur frá Haítí, Dóminíkanska lýðveldinu o.s.frv. o.s.frv. sé unnið á markað af þrælum. Og hvað um stúlkubörnin frá Laos og Burma? Þrælar eru varlega áætlað u.þ.b. 30 milljónir á vinnumarkaði heimsins, framboðið gríðarlegt og eykst stöðugt. Eignaleysingjar flosna upp af jörðum um allan heim og fylla flokk mestu þjóðflutninga allra tíma, reika umkomulausir og ólæsir inn í borgirnar.

Mannfjölgunarvandinn er yfirþyrmandi stórvandamál og mestur hjá þeim allra snauðustu, hvað sem líður ebóla, svefnsýki og eyðni. Mannfjölgunin á ári fljótlega upp úr árþúsundamótunum verður álíka og heildarmannfjöldinn í heiminum fyrir u.þ.b. 200 árum.

Eyðnin slapp laus úr mælikeri vísindamanna og svefnsjúkir dotta áfram. Kapp skal lagt á að verða á undan pólitíkusum, sem vinna skulu bug á fátæktinni og mannfjölguninni. Ætlunin er hvorki meira né minna en að uppræta alla sjúkdóma. Fjárfestar hafa brugðist vel við og líka ríkisstjórn Íslands. Verðlag á þrælum og allur kostnaður við þá er í lágmarki. Í nútímaþrælavilpum kosta þrælar hlutfallslega jafnmikið og tölvur og eru einnota líkt og þær. Hvað segir nýfrjálshyggjan vestur í Bráðræði eða austur í Ráðaleysu? Fagna ber komu ungra kvenna frá Austur-Evrópu vesturyfir. Gangi þeim vel.

Mútur viðgangast og gegnumsýra stjórnsýslu margra ríkja. Mansal á stúlkubörnum í vændishús rentar sig svo dæmi er um 800% og er einhver öruggasti ábatavegur á hlutabréfamarkaði nú á tímum hnattrænu og netvæðingar. Vinnukraftur er auðendurnýjanlegur, því nóg framboð er á glimrandi fátæklingum í hungruðum heimi. Kostnaður við þrælatötrin er óverulegur, óbilgirnin algjör.

Þræll er jafnframt buguð manneskja, sem verður að þola ólýsanlegt harðræði, andlega og líkamlega. Efndir um ekrurnar fjörutíu og múlasnann eru hrópandi krafa um aðhlynningu, styrk, úthald, kærleika, kjark. Ekki hrátt kjöt af feitum kapítalistum.

Skuldaánauð heilu fjölskyldnanna hefur tíðkast á Indlandi frá upphafi siðmenningar fyrir 5000 árum og því um að ræða forna arfleifð í fjötrum. Sama gildir um ýmis lönd islam líkt og Máritaníu. Í jöðrum Amason-skógar í Brasilíu hneppa ginningartilboð allsleysingja í þrælakistur stáliðnaðarins þar í landi. Til þess að vinna stál þarf járn og viðarkol. Og þræla, sem sveitast undir byssukjöftum glæpahunda, undirverktaka, oftar en ekki helstu stórfyrirtækja heims. Þar gildir allsherjarregla líkt og hjá þeim ríkjum, sem undirvikust bann við þrælahaldi að hnýsast ekki að óþörfu um ástæður lágra verktilboða eða aðstæður múgafólks í fátæktarvilpum jarðar. Hvert er bandarískur stáliðnaður annars fluttur? Til Kóreu? Kraftaverk markaðarins þurfa sinn tíma og markaðurinn leysir allt.

Rússneska mafían tók að hreiðra um sig utan Sovét eftir Helsinkifundinn upp úr 1970 þegar sovétstjórnin greip tækifærið og losaði sig við alfúlasta glæpahyskið úr fangelsum sínum í samfloti með hópi innflytjenda til Ísraels. Eftir fall Sovétríkjanna hefur þessi rússneska mafía tekið höndum saman við gamla kommisaradótið heimafyrir. Og er bæði framúrskarandi nútímaleg og stendur ef eitthvað er öðrum framar á alþjóðavísu. Græðir á öllu, sem hægt er að græða vel á, vopnasölu, mansali, vændi, dópi, eðalsteinum, hlutabréfum, bankarekstri o.s.frv., smyr mekkanóið.

Frjáls samkeppni, framboð og eftirspurn, hagræðing í rekstri og hnattvæðing eru ekki einvörðungu lykilorð að framleiðslu og dreifingu á vöru. Þau ljúka upp völundarhúsi þar sem rökþrot og óbilgirni, sem svo mjög setja mark sitt á okkar tíma, ráða algerlega ríkjum.

Ódýra vöru ofar öllu og á neyslumarkað iðnríkjanna. Þeir sem komast upp með að nýta sér tækifærin nýti sér þau. Við Íslendingar bjóðum fala ódýra, umhverfisvæna raforku til framleiðslu á málmi, sem tengist mjög koltvíildisspúandi úðakútum á borð við risaþotur. Snertir þó ekki síður iðnvæðingu og framþróun fátækari ríkja heims. En við sækjum um undanþágu. Og fórnin? Ríkið rukkar. Íslenskir borga. Fáist ekki aðrir til að skjalla okkur og níða, bæði fáa og smáa, hvað þá? Þrælslund aldrei þrýtur mann/þar er að taka af nógu.

Væri ekki ráð, að utanríkisráðherra vor legði niður betlistafinn, aflétti smáninni, tæki um bagalinn og axlaði á sitt breiða bak eitthvað af byrðum heimsins í góðum félagsskap. Þvældist í neðra yfir Gjallarbrú, norður og niður líkt og Hermóður hjá Snorra, og aftur til baka, breyttur maður. Allt yrði betra og bættara. Ísland líka. Þökk mun gráta/ þurrum tárum... Af óhófs örlæti og heimskuprakt er hann enn að bíta úr nálinni garmurinn (Síðasta setning er fengin, örlítið breytt, úr Íslensk-latneskri orðabók, að stofni til frá því um 1820-1830, með miklum viðaukum innan máls og fjölda smásnepla með hendi Hallgríms Schevings. Sjá: Mergur málsins, Jón Friðjónsson, 1993).

Hvað er með Ásum?

TÆKIFÆRI gefast til að rifja lauslega upp gamlar sagnir. Í þeirri sögu, sem hér um getur draga allir, sem við sögu koma, dám af kynngi þeirri og náttúru, sem dregið hefur allskyns sveipi hátt til fjalla. Hana er að finna í Snorra Eddu.

TÆKIFÆRI gefast til að rifja lauslega upp gamlar sagnir. Í þeirri sögu, sem hér um getur draga allir, sem við sögu koma, dám af kynngi þeirri og náttúru, sem dregið hefur allskyns sveipi hátt til fjalla. Hana er að finna í Snorra Eddu. Það er sagan af Þjasa jötni og eplum Iðunnar.

Þjasi jötunn bjó í Þrymheimi, efst í fjallasal. Hann náði Loka Laufeyjarsyni, syni Fárbauta eitt sinn á sitt vald og þvingaði til að færa sér gyðjuna Iðunni og yngingareplin. Loki hlaut þegar upp komst að flytja Iðunni heim að nýju í Ásgarð. Þjasi jötunn galt fyrir brögð sín lífinu.

Skaði dóttir Þjasa fregnaði skjótt dauða síns föður, og skundaði á fund ása til hefnda. Æsir buðu henni strax sættir og yfirbætur, sem hún þáði. Skaði, veiðigyðjan, sem stundaði á dráp sinna sorgfullu dýra varð eiginkona Njarðar, sjávargoðsins, en hafði ætlað sér Baldur hvíta. En það hafði hún ok í sættargjörð sinni, segir í Eddu, að æsir skyldu það gera er hún hugði, að þeir megnuðu ekki, að hlægja hana. En það gerðu þeir. Afar skemmtileg saga.

Upp á síðkastið hafa þeir hjá Landsvirkjun ítrekað spurt, hvað sé með ásum, á svelli dalnauðar, munnfylli jötna, líkt og þeir ætli sér þá dul að vita svarið. Aðrir fái aðeins giskað á rétt svör, líkt og gildir um annan verðlagðan varning á þeim bæ. Engum dylst, sem vita vill, að borgaralegt samfélag á Íslandi nær ekki máli siðaðri og ráðsettari samfélaga. Sótsvartir kreppugróðanurlarar íslenskir, samgrónir fordjarfaðri lágstétt, menningarlegri lágstétt, hafa sitt mat og smekk, safnast m.a. í stjórmálin.

Þess háttar streðarar ættu alls ekki að fara með völd og kæmust fljótt að því fullreyndu í ráðsettari borgaralegum samfélögum.

Spjöll koma engin við sögu framkvæmda á öræfum Íslands, fullyrða þeir, hvað þá glæpur. Aðeins betrumbætur. Fyrrverandi ráðherra í ríkisstjórn Íslands hélt því fram á dögunum, að gerðu menn uppskátt um annað og svo mikið sem ýjuðu að sóðahættinum, sverti það dýrmæta ímynd og stappaði nærir trúnaðarsvikum við landann.

Á Íslandi eru konur lauslátar og sódómistar hamingjusamir og þannig skal það vera. Markaðssetning er svarið. Sjálfsagt er gott að sjá smæð sína í hillingum samtryggingar, í ljóma þeim sem stafar af afrekum tækni og vísinda. Smælingjum bjóða þeir afkomu í álbræðslum, en meina þeim sömu rétt til sjósóknar og veiða, krafsandi lánsfé hvar sem í grillir. Rúmlega helmingur skulda ríkissjóðs við útlönd eru skuldir Landsvirkjunnar. Svo lengi má í seilast.

Virkjunarsinnar telja sig umkomna að flikka upp á ósnortna víðáttuna hvar sem til hennar næst, og gulltryggja inn á eigin reikning, í til þess að gera öflugum bönkum. Dreymir drullupolla og skít efst í fjallasalnum. Á að vita á gott. Ætli það dengsalið, í snúnum samningalotum við Alcoa upp á síðkastið, hafi búið jafn tryggilega um hnúta og Loki Laufeyjarson forðum, þegar hann vakti Skaði þráðan hlátur, rígfastur í skeggi geitarinnar? Hverju hvíslaði Óðinn í eyra Baldurs?

Ætli það verði ekki niðurstaðan í viðræðunum við Alcoa að sá hlær best sem síðast hlær. Hvenær blása þeir af rafmagnsútsölur til stóriðju í ríkisstjórn Íslands? Því þó að Landsvirkjun teljist brúklegt þing fyrir íslenska pólitíkusa, trekki lánsfé inn í þjóðarbúið og auki skyndigróða örfárra, þá er ekki þar með sagt, að fyrirtæki þetta sé á vetur setjandi. Fær nokkur séð, aðrir en uppveðraðir spekúlantar og grínistar, að þær fúlgur, sem í umferð komast vegna virkjunarframkvæmdanna, og síðar við daglegan rekstur álvirkisins, vegi upp skemmdir á landi og afborganir og vexti af gríðarlegum lánum? Sem að vísu dreifist á langan tíma. Verðið á raforkunni og aðstöðugjöld hvers konar ríða vart baggamun, nema allur álútflutningur frá Íslandi teljist sjálfkrafa íslensk framleiðsla. Í þjóðhagsreikningi er naumast pláss fyrir jafn ódýr brögð og ómerkilegt fals. En nurlararnir, sem duglegastir eru að viðra sig upp við þá klókustu og sérfræðinga, sem þeir reyna að telja öðrum trú um að hugsi fyrir þá, eru þeir líka svo skyni skroppnir að taka minnsta mark á eigin samtryggingarhjali? Þeir hjá Alcoa ætla að hafa okkur að féþúfu og hafa ykkur að fífli.