Fáeinar meginlínur í sögu lands og þjóðar

  Fyrir fimm þúsund árum höfðu menn, sem stunduðu akuryrkju og kvikfjárrækt, sest að í þeim héruðum Evrópu sem áður voru hulin jökli, og hafði þeim jafnframt auðnast að nema lönd á ströndum Noregs og eyjunum norðan Skotlands. Ísland lá lengst norður í höfum og utan seilingar þessa fólks. Þar hafði lífríkið þróast í yfir 13.000 ár án íhlutunar manna. Á Englandi tók það manninn t.d. aðeins rúm tvö hundruð ár að eyða álmskógunum (tvö hundruð ár er líftími birkitrjáa). Skógarnir viku fyrir graslendi, sem var notað af búpeningi eða tekið til akuryrkju og garðræktar. Fyrir rúmum þúsund árum voru flest gróðurlendi þar um slóðir fullnýtt. Skógar og kjörr; Sjá Íslensk þjóðmenning - Uppruni og umhverfi; kafli Sturlu Friðrikssonar, I. bindi.
“Á 11. og 12. öld komu uppá áföll öðru hvoru á Ísalandi, en þess á milli var næg uppskera. Þegar leið á 13. öld fór hins vegar að síga á ógæfuhliðina og virðist afrakstur dvína mjög á 14. öld (stopular siglingar Norðmanna spiluðu þar inní). Veðurfar skánaði með köflum á þessari kólnandi tíð en við upphaf 17. aldar fór veðráttan hart kólnandi og afrakstur gróðurlendis rýrnaði til stórra muna. Þessi harðindakafli stóð linnulítið til loka 19. aldar, en þá fór veður loksins batnandi, og jókst við það allur afrakstur gróðurs.
“Afleiðing af því að gróðurlendi minnkaði og og afraksturinn að sama skapi var sú, að stöðvun varð í fólksfjölgun og síðan tók landsmönnum jafnvel að fækka.” “Samkeppni jókst um eign góðbúa og yfirráð framleiðslusvæða og baráttan um dvínandi landsgæði harðnaði. Ástand þetta einkenndi hina róstusömu tíma 13. aldar, Sturlunga aldar og stuðlaði að því, að hagur landsmanna fór hnignandi.” ( Uppruni og umhverfi, Sturla Friðriksson.)
“ Ísland var eftir lýsingu Arngríms ábóta Brandssonar í Þingeyraklaustri frá 1351 að dæma nærri skóglaust land. Íslendingar fylgdu sömu verslunarstefnu og Norðmenn og lögðu bann við útflutningi matvæla nema matvæli fengjust í móti. Um 1330-40 munu Norðmenn hafa orðið aflögufærir með korn sökum vaxandi kornflutnings þýskra Hansakaupmanna til Noregs m.a. frá Eystrasaltslöndum; þá jókst sigling til Íslands, og Íslendingar stóðu ekki lengur gegn útflutningi skreiðar. Góður skreiðarmarkaður varð til erlendis og hækkandi verð, en því kann að hafa valdið innlend eftirspurn. Norskir kaupmenn í Björgvin urðu allsráðandi fyrir tilstilli konungs og/ eða ríkisráðs í Íslandsversluninni um 1350. Sú einokun hélst til 1415, þegar fyrstu kaupskip, samkvæmt öruggum heimildum, sigldu frá Englandi til Íslands. Á þessum tíma sigldu Norðmenn enn einmöstruðum knörrum, með einu rásegli yfir úthafið (einnig á svonefndum búsum), en Englendingar áttu tvímöstrunga með nýtískulegri seglabúnaði (kugga?). Síðast er getið um knörr við Ísland 1428. Sama ár varð norskur floti í Björgvin fyrir árás þýskra Hansamanna og dagar knarra voru taldir. (Íslensk þjóð menning og Íslands saga a-h, Einar Laxness.)
Þýskir Hansakaupmenn hófu siglingar til Íslands um 1420. Á síðari hluta !5. aldar hylltu Hamborgarar Kristján I., Danakonung, sem hertoga sinn, en kóngur naut stuðnings Hamborgardeildar Hansasambandsins, gegn Englendingum, í streði útaf Íslandsverzluninni. Styrjaldarástand ríkti milli Dana og Englendinga 1468-90. Árekstrar urðu milli Englendinga og Hansamanna á Íslandi, í Grindavík og Hafnafirði svo dæmi séu tekin. Danskurinn rak Englendinga úr Vestmannaeyjum 1558 og upp frá því varð kaupsigling þeirra til Íslands hverfandi, Danir búnir að koma sér upp nýtísku skipaflota, og Nýfundnalandsmið fundin.  

Holt og bolt

  Annar eða hinn á Mæri eða á Jaðri. Á landamærum tveggja eða fleiri heima, t.d. á Mæri vaxandi millistéttar og snauðra bænda. Landhungur ríkir. Veldissproti ríkisvalds í miðju og tóm gröf; og kross. 22. og 23. Davíðssálmur litar stundina. Kankvíst bros í dauðastríði. Vakin von eftirlifenda. Hljóðnuð rödd í úthögginni gröf. Vitnisburður liðinnar nærveru kunnugra við kunnugan; kunnugleg rödd allra eftrkomenda á við og dreif í fjarlægri fortíð sem framtíð.
Annar og þessi Jean-Joseph Surin, Henri de Lubec, Michel de Certeau, Lacan, Michel Foucault, Joseph Ratzinger. Nútíð og veruleiki. Þjáning og gleði og lifsfylling að hafa lagt eitthvað á sig fyrir aðra lifendur sem óborna. Lífsnautnaseggir í bræðralagsbandi með píum og peyjum á grónum velli. 2800 kalóríur á mann, 2300 kalóríur úr plönturíkiu, á að giska 500 úr dýraríkinu, og óverulegt eða 33 kalóríur úr fiskmeti úr hafinu á hvern og einn 7000000 íbúa jarðar. Fjölgun miðséttarfólks í Kína og á Indlandi hefur að undanförnu stóraukið eftirspurn eftir landi undir búvöruframleiðslu. Tímarnir breytast.
 

Áheit

  Ögrandi bölsýni
styrkir raunsæi
sviftir af blekkingum
eykur þol
gott í þræsingi
 

Tacitus : Germania

Þýtt hefur Páll Sveinsson.

“ Mun mönnum hafa þótt það sönnum guðsótta nær að leggja fremur trúnað á gerðir guðanna heldur en að vera að hnýsast í þær fyrir forvitni sakir.” (bls. 65) Leita að súlum Heraklesar á strandlengju hins blauta Hollands!
Efi, grunur, vissa, tortryggni, trú, játning. Þekking vor er í molum og spádómur vor er í molum. En þegar hið fullkomna kemur þá líður það undir lok, sem er í molum. En nú varir trú von og kærleikur þetta þrennt, en þeirra er kærleikurinn mestur.. Korintubréf 13

Framfaragoðsögnin. Höf. Georg Henrik Von Wright, heimspekingur rökfræðilegrar raunhyggju, sem hann heyktist þó á - sænskumælandi Finni af skoskum ættum.
Lærdómsrit Bókmenntafélagsins 2003, íslensk þýðing Þorleifs Haukssonar. Ívitnun bls.172: “Skáldsagan Minnisblöð úr undirdjúpunum eftir Dostojevskí kafaði djúpt ofan í hin dökku svið mannssálarinnar, sem einhvern dag gætu brotist fram í ofsafenginni uppreisn gegn hinni skynsamlegu, skipulögðu og framsæknu samfélagsgerð. Hápunktur samfélagsgagnrýni 19. aldar er vissulega tilraun Nietzsches til umturnunar allra gilda, Umwertung aller Werte. Um Nietzsche sagði Wittgenstein einu sinni að hann hefði ef til vill
“snert við vandamálum í vestrænum hugsunarhætti ... sem enginn heimspekingur hefði nokkurn tíma glímt við” sem aðeins væri hægt að skrifa um “á hinu myrka máli hugboðsins... sem örfáir skilja.” Schade!
Henrik von Wright leysti Wittgenstein læriföður sinn af hólmi á kennarastóli í London síðustu 4 eða 5 árin, sem Wittgenstein lifði.
Bölsýni, raunsæi sviptir hulu blekkijga. Besti fáanlegur skilningur; að láta stjórnast af mannlegri speki eða af náð Guðs.

Módel og veruleiki

   Kornútsæði í fræbönkum heims, í eigu gróðapunga, er einhæf og steriliseruð afurð. Sjúkdómar geta hæglega grasserað í breiðunni. Korn og hrísgrjónaakrar legðust í rúst. Það væri hægur vandi að stilla upp módeli til glöggvunar. Og til að gæta jafnræðis á öllum sviðum: hertar píkur á reðursafnið.
Dægurmál: Sjálfstæðisflokkur: samfylking breiðfylkingar. Píratar flokkur, framsóknarauðurinn hægri vinstri; Radikale Venstre, gjaldeyrir, kaupgeta; kosningar til Alþingis.

Code Napoléon og kynlíf í álfunni

   Það er líffræðileg staðreynd, að kynlíf leiðir til getnaðar; aftengt getnaði jafngilt fróun hvata - ástríðna, heiftar. Getnaður á upptök sín í kynlífi. Kynferðislegt lauslæti snertir ofbeldisumræðu títtnefnda sé öllu haldið til haga. Tengist spennu, blóðhita, tilfinningahita og tendrast af sömu glóð. Eitt leiðir af öðru. Uhum - ræða tognar í umræðu, fjas, mas.
Hedon-píur og peijar dempa sinn skammt og upphefja eigin tilfinningar, auka með því lífsfyllingu sína. Útvatna fiskinn á útigrilli í Grímsnesinu sínu eða í Skorradal. Spara vart kossaflaður og smjaður utaní hommana, kommana og þá kristilegu, ofsækjendur sína og óvin sem rekur allra slóð, Júdasarkoss hverjum tiltækur. Þurradramb á snúru.
Lagalegur umbúnaður líffræðilegrar kynvillu telst vart frágangssök. En jafngildi hjónabands konu og karls fyrirfinnst ekki á heimsvísu og annað verður að teljast aldeilis fráleit forheimskun. Lagalegt afkvæmi homma birtist mögulega á óróaaldri með þungar sakir á sitt samfélag sérgott, sljótt, grimmt, yfirdrepsfullt, þyngri sakir en svo, að skynlitlir og ráðvilltir samþegnar geti frýjað sig samkenningu. Einróma samþykkt Alþingis talar sínu værukæra petite bourguaise fjárhagskröggu máli, flottheitanna, keppikeflanna, glópaháttarins.

Snið

  Logopoioi (gríska): sagnamennska, t.a.m Herodotusar, manns jafnt austurs og vesturs; fæddur og uppalinn í grísku borgríki í grennd við Milos, var ekki af jónískum uppruna. Tabula rasa, auð örk- auð vitund ungbarna við fæðingu að mati John Lockes en líka að mati franskmenntaðs marxista, Pol Pots. Wenn da da ist da da ist da da da. 

Ordo Árbók

  Örbirgð, fátækt og varnarleysi og vændi frá unga aldri. Og engir kossar. Framfærsla vændiskvenna í hinum víðu byggðum heims er dýrt spaug. Mannshöfuð er þungt. Uppdópaður bunki situr sniðhallt fjandanum líkastur á tilsniðnum herðum, sem skjóta má á víxl upp og ofan, hliðra til. Kæmu kossar við sögu hryndi framfærslan, ríðingarhrynan kollvarpast.. Kossar geta reynst bæði billegir og dýrir. Það er ljóst. Búkurinn missti fótanna, jafn blankur og vesæll og fjandinn sjálfur. Styrkur mellunnar liggur í úthaldinu, narrar og nærir þótt naumt sé skamtað.
Uppreisn hégiljur! Mellan ríður öllu og öllum fyrir gjald ólíkt skúrkinum og getur afkastað heil reiðinnar býsn, 5-10-15-20 á sólarhringi. Og engir kossar, en smokkar. Skálkurinn lætur sig hafa það, ríður öllu líkt og hóran, en gjaldtökulaust, af fullkominni fólsku, skipti það máli. Hefur á sinn hátt yndi af sældinni líkt og eftirlætið. Kossar af billegustu sort. Ofbeldisumræðan, sadó, masó, skitsó. Kel og getnaður. Einhæf fjölbreytni, sami sónninn, dársskapur, sljóleiki, grimmd, ofbeldismenn og fórnarlömb. Lítil reisn yfir öllum subbuskapnum, seyrunni og sullinu. „Ef þú smælar framan í heiminn, smælar heimurinn framan í þig”, gjaldtökulaust eða fyrir gjald, gildir einu, sama smælið. Sæðingameistarar eiga sínar græjur, gotraufar allskyns, allskonar. Tilefni: Engum er alls varnað, þeim sem trúa á frumkvæði kærleiksríks Guðs skapara himins og jarðar.
„Samfélagsmiðlarnir þurfa að gera skynsemi, kærleika og kristinn vitnisburð meira áberandi í umfjöllun en bull, stjörnuryk og sundurleitni.” Orð Benedikts Páfa á dögunum.
Kærleikur sem trúartilvera. „Allt kristið líf er svar við elsku Guðs. Fyrsta svarið er einmitt trú, sem samþykkir viðtöku, fullt undrunar og þakklætis vegna fordæmalauss guðdómlegs frumkvæðis, sem kemur á óvart og kallar okkur til sín.” Orð Benedikts Páfa XVI. á dögunum. Verk og listbrögð verða gegnsærri fyrir trú listunnenda. Afhjúpar púslsmenn.
Bænahald við altari, bænabækur, Sacramentarium og Graduale, geyma svör kórs og safnaðar undir messunni. Grallari á íslensku. Epistolarium bréf postulanna. Guðspjallið Evangaliarium. Lestur úr Gamla Testamentinu. Ordo, Árbók, lestrar sem eiga við hvern dag kirkjuársins. (Lesefni Kyrkjublaðs.) 

Menningarástand og fjölmiðlar

   Eru dómdagsspár blásnar út í fjölmiðlum, þá aðallega ríkisfjölmiðlinum af lýðræðislegum ástæðum, þykir vænlegra, hlustendavænna, hryllir og espar? Blóðlausar hugmyndir, forrit og hugsjónum er stöðugt flíkað í stað staðreynda, sanngirni, lausna. Er til of mikils mælst að menningarrýni slagi á stundum upp í það sem sést á síðum London Review, New York Review of Books og Times Literary Supplement og bregður stundum fyrir í bókmenntatímaritum á borð við Skírni o.fl. íslensk tímaritum, standard nauðsynlegur sem flestum til samanburðar.
Áberandi er hve sárlega skortir á frumspekilegan og heimspekilegan grunntón semikomma og komma, sem ávapa hvert annað í gríð og erg allan sólarhringinn í fjölmiðlum fjölmúlavílsins. Gremjulegt er hversu illa þessu ávarpsglaða liði tekst illa upp við að virða eða meta önnur og ólík sjónarhorn en sín eigin brostnu. Skvaldrið þeirra virðist, ef grannt er hlustað, eiga að virka bæði ögrandi og hvetjandi á andlega fylginauta að ekki sé talað um skapandi; þó allsendis storkunarlaust. Sbr. blóðlausar gervihugmyndir á borð við „ofbeldisumræðuna”.
Þó freudiskum ofsakláða og perversjónum sé oft höstuflega hampað á vakt heldur stirðbusalegra Pol Potista skolar ámátlegu tuðinu í eyru andlegra fylginauta, vellu af lákúrulegusta tagi, á sentimental hundingshátt, með lagi nautnasjúkra kynikera. Sjálfsagt til sannindamerkis um hrátt og óbrenglað veruleikaskyn. Margan blóðmikinn dámar ekki slyttin og hráskinnaleikurinn.
Kjúklingar eiga ef valdinu býður svo við að horfa að koma sér sjálfir í sláturhús og úða sig þar í kryddi og karríi umsjónarglöðum til nokkurs gleðiauka. Er furða þó margur sé snúðugur. 

Saga, sýn

  Landafundir, sáðplöntur, ræktarlönd; útsæði, korn, baðmull, kartöflur, maís, kaffi, bananar, kakó, te flyst milli heimsálfa við landafundi upp úr 1500. Ræktarlönd, bústofn, mannafli. Reynsluvísindi og tilraunir giltu við ræktun í landbúnaði jafnt á miðöldum sem á nýjöld (um 1500). Fyrir daga sjónglers og rafmagns; samgöngur og verslun. Á Bretlandi og Niðurlöndum var fljótlega á nýöld allt undirlagt í ræktarlöndum, framræstu votlendi jafnt og landfyllingu. Ræktun á meginlandinu hélt vart í við mannfjölgunina þegar komið var fram á 18. öld, bæði í Frakklandi og austar í álfunni, staðbundnar hungursneyðir.
Fólki í Afríku snarfjölgaði við búskaparbreytingar þær sem hlutust af landafundum Evrópumanna líkt og í öðrum álfum. Verslun með vefnaðarvöru og þræla á 9. öld yfir Miðjarðahafið úr Evrópu, slavar og germanir, í lönd Vandala og Araba; tímabundin einangrun ítölsku verslunarborganna rofin. Heimsverslunin í uppsiglingu.

Ást og umhyggju sinni ausa femínistar ótt og títt yfir urtagarð Guðbergs síns í leit að náttúrulegri sönnun vímunnar, hinni einu sönnu og náttúrulegu, ástarvímu Tyrones Powels incl. halarófu. Börnin lúra í lokuðu kerfi lífvísinda ásamt geimverum sínum. Útausið, útjafnað, jafngilt, hundflatt, aðstæðulaust vímuástand, flaður, daður, seyra. Nóg er að baðminum ausið. Konur og örlagagyðjur út um allar koppagrundir að selja sig, leysir hvers manns vanda peningurinn bleiki, eins barna og veikburða fólks; búpeningur og villt dýr framtíð barnanna.
Fá sum þeirra að hýrast á örreitiskotum með urtagarð og Búkollu sér til halds og trausts. Neyðin kennir naktri konu að spinna súperjeppa og tölvu. Stendur til að raspa og skrapa saman peningi út úr öllum sköpuðum hlutum hverja tifandi stund? Veisla í urtagarðinum, smólkur í farangrinum, sáðkorn í grýtta jörð, sýra, seyra, blekkingaleikir, söguleysi, flaður, lífslygi, menningarskortur handa hverjum og einum að kyngja og kantata. Er ætlunin að rökræða hlutina í samt lag á útopnu, kúl og töff í opnu lýðræði, misvel klæddir, fæddir og skæddir af aðgát og tillitsemi, hógværð og stillingu án minnsta hiks? Hvers virði eru þær játningar, sem til þess stuðla nær og fjær?