Verðlag og vaðmál II

  Breytingar á atvivvuháttum og viðskiptum á Íslandi (á 13. og 14. öld ) er meginskýring á verðbreytingum feitmetis og skreiðar gagnvart vaðmáli. Sítat, fHelga Þorláksson.

 

Drýpur regn á dökka jörð

dulda þræði vef ég,

fingur skjálfa en skuldarband

og skyttu bæði hef ég;

telpukorni í tímans neyð töfraklæði gef ég.

Brot: Ólafur Jóhann Sigursson.

 

Sumir báru silki og skrúð

sópuðu allt úr kaupmanns búð

aðrir gengu á hákarlshúð

og héldu á beining sinni,

eldurinn undan hófum hraut

þá hofmannsliðið reið á braut,

mál er að linni. 

Hreytur

  Lesrýni Magnúsar lagabætis, kaþólskur kóngur, Sturla Þórðarson, Íslendingasaga, dygð, lestir, sáluhjálp.- Leiðarminni. Helgi Þorláksson sjötugur.

Vaðmál og verðlag. Vaðmál í utanlandssverslun og búskap íslendinga á 13. og 14. öld. Viðskipti, venjubundin voru sakir skorts miðuð við að útvega nauðsynjar; voru hluti af sjálfþurftabúskap og lutu vafalítið föstum venjum um hlutföll og verð eða jafngildi.

Mannfræði - og hagfræðihugtök.

Gemeinschaft, fjölskyld.

Gesellschaft, félög, fyrirtæki.

Reyndarhyggja, markaðshyggja. 

Mynd, krummaból

Styrmir hreggi úr steinnösum, 

tinda tiginna,

þá geisli fránn, gullnum sporum,

snæjó snöggan knýr.

Þorsteinn Valdimarsson, sonur Erlu, skáldkonu.

Jólakveðja

Heilagur andi hvert eitt sinn

hefur það kennt mér bróðir minn;

lífsins krydd ef lítið finn,

að leggja það ekki í kistur inn.

 

Gleðileg jól

Drastik

 Veðurannáll frá ómunatíð, Mannfækkun af hallærum, Hannes Finnsson. Ísöld, hlýjviðrisskeið, litla ísöld. Sjálfvirk stilling. Kaldviðrisskeið, áframhaldandi kuldaskeið, mínus tværgráður, mínus fjórar. Hvað ef eyðimerkur jarðar sem í kjölfar breytst veðurfars gróa upp á nýjanleik?

Er ekki ofdirfska manna að ætla sér að stilla af veðurfar, sé til þess litið, að veðurfar hefur tekið ógnar breytingum í aldanna rás? Hvort heldur kólnun eða hlýjnun? Hver segir að gróandinn geti ekki tekið sér bólfestu á eyðimerkursvæðum? Raunar lítil huggun fyrir olíuríki heimsins samfara verðlækkunum og minnkandi eftirspurnar. Drastík. Skógarhögg, villidýradráp, sóðaleg námuvinnsla. Kína þarf að glíma við geigvænlega mengun, ná tæpast andanum. Eitrun mengun, drullum sull og sullum drull.

Valda neðansjávargos á Atlandshafshryggnum og uppstreymi koldíoxíðs úr milljónum loftventla víða í höfunumm súrnun hafsins og lofthjúpsins?

Hvað með andardrátt allra fiskanna? Hvað með sveppagróður og bakteríur? 

Hvað sagði skáldið við skáldbróður sinn úti á tröppum í draumi: hvernig væri að starta logni?

Ógnarbíldur

 Upphaf Hrafnkelssögu Freysgoða. Það var á dögum Haralds konungs hins hárfagra, Hálfdánar sonar hins svarta, Guðröðar sonar veiðikonungs, Hálfdánar sonar hins milda og hins matarilla, Eysteins sonar frets, Ólafs sonar trételgju Svíakonungs, að sá maður kom skipi sínu til Íslands í Breiðdal, er Hallfreður hét. Það er fyrir neðan Fljótsdalshérað. Þar var á skipi kona hans og sonur er Hrafnkell hét. Hann var þá fimmtán vetra gamall mannvænn og gjörvilegur. Hallfreður setti bú saman. Ógnarbíldur: skelfir, grýla. Sjá Orðabók menningarsjóðs.å Landnáma. Eysteinn meinfretur Álfsson nam lönd Bálka og Bersa goðlausa við austanverðan Hrútafjörð, en þeir feðgar fluttu sig suður í Borgarfjörð, í Langavatnsdal. Kona Bersa hins goðlausa var Þórdís, úr Hítardal, dóttir Sæunnar, dóttur Skallagríms. Arngeir Bersason og Þórdís voru foreldar Björns Hítdælakappa, en Björn vandi mjög komur sínar í Hjörsey (?) til Oddnýjar eykindils. Hallfreður vandræðaskáld Óttarson gisti á sínu ferðalagi hjá Galta bróður sínum á Hreðavatni. Hreða, hrýðja... 

Skýtur þá skökku við

 Grunnvatnsstaða

Hvort ráða megir rökum dýrum

þótt rofin deili grið kosti.

Á djúpu C-i drynur ýtum snjöllum

daggarhylur tær svo ymur í fjöllum.

JB

 

Fagrar heyrði ég raddirnar... 

 

Rís á skjáinn röðull sljór,

ríslar dögg á stráum;

úlfur gapir ýfir sjór

eykt á kufli bláum.

JB

 

Ísl. alfræðibók.

Hermes: grískur guð, sendiboði guðanna; sonur Seifs og Maju; vísar sálum dauðra til dánarheima, verndar búpening og eykur frjósemi hans; ennfremur guð þjófa, vegfarenda, kaupsýslu og málsnilldar; oft sýndur með gullinn staf er tvær slöngur hlykkjast um, vængjaða skó og barðastóran hatt. Rómversk hliðstæða Hermesar er Merkúr.

Frelsi; fylgir ýmist böl eður blessun. 

Kvarði, Díalektískur skali

  Isaac Newton (1642- 1727), John Locke (1632 - 1704), George Berkley (1685 - 1753), lýstu upp innanhol skúmaskot jarðar. Nýir tímar í vændum. Tómas Róbert Malthus (1766-1834), Davíð Ricardo (1772 - 1813). Hrakspá þeirra að matvælaframleiðsla héldi í við fólksfjölgunina.Bryan Magee. Jón Guðna.

 

Gamli Gráni

Heimsálfurnar sjö hann sá,

hinar fjórar aldrei fann;

fallegur er hann framaná

og fyrir aftan líkamann.

 

Skáldin, 20. aldar skáld, bresk.

 Graham Greene, Bernard Shaw, Chesterton, Auden, T.S. Eliot (kastaði bölsýninni, klassíkker. Án hrísmagi, Karítas án titils; var höfundur Laxdælu kona? 

Reki

Sacred and Secular Scriptures A Catholic approch to Literature. 

Höf Nicholas Boyle. Útg. 2004; samtímis í Bretlandi og USA.

 

Gjörla þekki ég Gvöndarklett 

þótt gamall yrði.

Sá hefur lengi steinninn stirði

staðið í miðjum Borgarfirði.

 

Höf. Siguður Þórðarson Hornfirðingur, f.1887

Jarðleg gifta

 Homosexual og maskúlín, heterosexual og feminin. Moby - Dick í kjölfar Fásts. Great Gatsby Fitzgeralds, magískur veruleiki. Helgun, mögnun, göfgun. Frelsi; blessun, bölvun.

 

Útvaldra guðs svo gleðjist geð

gestaboð er til reitt,

kláravín, feiti mergur með

mun þar til rétta veitt.

 

Jeffrey Hart: Smiling through the cultural catastrope. 2001.

Fjallgimm vissa hjálpræði

 

 

 Rationalismi, liberalismi; langrulla, item hugmyndafræði, ideológía, versus viðspirna, íhaldssemi, efahyggja.Michael Oakeshott : Rationalism in politics and other essays. Liberty Fund. Indianapolis 1991 New and Expanded Edition.

 

Töpuð er æra týnd er sál

tunglið veður í skýjkum.

Sunnevu nú sýpur skál

sýslumaður Wium.

 

Ýtar sigla á önnur lönd

auðs að fylla sekki.

Eigðu Hof á Höfðaströnd,

hvort sem þú vilt eða ekki. 

 

Biskups hef ég beðið að

raun og bitið lítinn kost.

Áður en ég lagði á Ódáðahraun

át ég þurran ost.

 

Fjalla (barna) Þórður, Vopnfirðingur.

 

Við Vatnskotstúnið hímir bleikur hestur.

Ég heilsaði onum kunnuglegur í bragði.

-Það á hann sjálfsagt einhver næturgestur.

Hann leit á mig og þekti mig og þagði.

- HKL. 

Mottó

 Sannleikur (með litlum staf) - hlutlægni, réttvísi, smekkvísi, skynsemi, rökvísi. Stóri- sannleikur gerður út á lítilmagna þöndum vængjum þeim til fremdar og betrunar í speglasalnum. Það er margt kvakað. Ó hlutlægni, hlutleysi, tálsýn. Hægri vinstri snú nú á mennta og fræðasviði. Spontant !

Eignafallsfælni; og hverju sætir?

 Hverju sætir hljóðagangur sá hinn mikli er að neðan berst? (Úr pisli að norðan, Þingey).

 Eigi veit ég það svo gjörla frændi, en það hygg ég að þar muni farandskú einni haldið vera og gerist þar af háreisti nokkuð Lígami og líkami. (Enn að norðan). Caput, latína (haus), kýrverð, landaurar, (sex ær, loðnar og lembdar á fardögum á vori), kapítalismi (eign og renta eiganda.) Well, Slippery Road. If you had the luck of the Irish, sorry.

Origins

Social origin of Dictatorship and Democrasy Lord and Peasant in the Making of the Modern World

Höf. Barrington Moore, Jr. Penguin Books. Útg. í USA 1966 Útg. í Bretlandi1967 Endurútgefið 1969, 1977, 1974, 1977

Tungustapi.  

Ríðum og ríðum, það r0kkvar í hlíðum;

ærum og færum hinn arma af vegi

svo að hann eigi sjái sól á degi,

sól á næsta degi.

Jón þorleifsson skráði.

Hulduljóð huldumanns.

Óvæntar tvennur tvær

  Er það langa yfrið mjó,

engin sveitakelling dó,

sæðið er af söltum sjó,

en sálina finn ég hvergi þó.

Séra Jón jónsson -1615 á Þæfusteini í Ingjaldshólssókn.

 

Hér er komið kistuhró

klambrað saman af ergi,

líkaminn er úr söltum sjó

en sálina finn ég hvergi.

Séra Snorri Björnsson 1710-1803 á Stað í Aðalvík; síðar Húsafelli.

 

Ýtar sigla austur um sjó,

öldu jónum káta;

skipið er nýtt en skerið hró,

skal því undan láta.

Staðarhóls-Páll 1535-1598.

 

Ýtar sigla á önnur lönd,

auðs að fylla sekki.

Eigðu Hof á Höfðaströnd

hvort sem þú vilt eða ekki.

Rhodymenia palmata H.K. L. X (Upphaf á nýju kvæði)

 

Fyrir sunnan söl og þara

sé ég hvíta örnu fara,

ber við dagssól blóðgan ara,

Bona sera mia cara. 

 

Þrjár vísur

Ýtar sigla á önnur lönd,

auðs að fylla sekki.

Eigðu Hof á Höfðaströnd

hvort sem þú vilt eða ekki.

 

Þessar klappir þekkti ég

fyrr þegar ég var ungur.

Eru víða á þeim dyr,

eru þar skápar fallegir.

 

Gjörla þekki ég Gvendarklett

þó gamall yrði.

Sá hefur lengi steinninn stirði

staðið í miðjum Borgarfirði.

 

Gvendarklettur: Álfaborg? Borgarfirði eystra.

Vísur

Rófur og næpur reyttu í kýr

rektu þær ekki í haga,

ómálga skepnan að því býr

alla sína daga.

 

Er æskan á sér ástarfund

efst í Vonarskarði,

mun þá strokinn mjúkri mund

melgrasskúfurinn harði.

 

Ég hef frétt það af Laxdal

eftir gömlum vana,

praktuglega í Portúgal

pikkaði kött til bana.

 

Lömbin hlaupa hátt með skopp

hugar sloppin meinum,

bera snoppu í blómsturtopp

blöðin kroppa af greinum.

 

Árni minn á Ósabakka er ekki frómur,

sannur er það seggjarómur,

síðan át úr hrútnum blómur.

Áfram undan jökli.

 

 Ort í Ingjaldshólssókn á 17. öld. Höfundur er síra Jón Jónsson á Þæfusteini. Sjá landið þitt Ísland, a-ö. Glettur.

Er það langa yfrið mjó,

engin sveitakerling dó,

sæðið er af söltum sjó

en sólina fann ég hvergi þó.

 

 Alþingishátín í ágúst Lokaerindi 

Við Vatnskotstúnið hímir bleikur hestur,

Ég heilsaði onum kunnuglegur í bragði;

það á hann sjálfsagt einhver næturgestur.

Hann leit á mig og þekkti mig og þagði.

 

Every symbolic order I suspect has rythm wich moves between transubstantiation and labour. Paul W. Kahn Out og Eden 9780691 126937

Margir ganga duldir hins sanna og hyggja það satt er skrökvað er, en það logið sem satt er. (Þorgils saga og Hafliða).

 

The Irishmans luck

 

I never saw a purple cow

I never hope to see one. 

But I can tell you anyhow

I´ll rather see than be one.

 

Ah. Yes, I wrote the Purple cow

Im sorry now I wrote it.

But I can tell you anyhow I´ll kill you if you quote it.

Undir jökli

  Öndverðanes, Svörtuloft, Djúpalónssandur, Einarslón, Dritvík. Við Djúpalón, neðan við Gathelli eru fjórir aflraunasteinar: Fullsterkur ( 155 kg.), Hálfsterkur (140 kg.) , Hálgdrættingur (49 kg.), og Amlóði (23 kg.) . Amlóði brotnaði í tvennt fyrir ekki svo löngu síðan. Sjá bls. 61-64 og bls. 117-122 í bók Þórðar Halldórssonar frá Dagverðará. Náttúran er söm við sig undir jökli. Loftur Guðmundsson skráði. Myndskreyting, Ragnar Kjartansson. Spyrtir saman betur tveir þeir HKL og Þórður. Deiglan þeim hin sama. Ort upp úr siðskiptum: Leiðist mér að liggja hér í ljótum helli ; betra er heima á Helgafelli, að hafa þar dans og glímuskell. Ljótur hellir og dimmraddaður, draugahellir. Þeir Helgafellsmenn undir merkjum kóngsins urðu sér út um kellingaket í beitu; höfðu í oflæti sínu rennt berum öngli. Allt olli þetta hrakför þeirra. Þeim skolaði loks á land upp í hellinn og gengu þar aftur. Einn þeirra var a.m.k hagmæltur en líka dimmraddaður. Heilagfiskur, amorsbrími, fagur fiskur í sjó. 

Almanak

      Almanak 

     fyrir Ísland

 útgefandi: Háskóli Íslands.2015

Jörðin. Aldur: um 4,6 milljarðar ára. Vetrarbrautakerfið: Fjöldi stjarna í vetrarbrautinni: yfir 200 milljarðar. Alheimurinn. Fjöldi vetrarbrauta í hinum sýnilega heimi: 200 milljaðar. Aldur alheimsis: 13,8 milljarðar ára.